Psixologiy asi

2-rasm. Analizatorlar sistemasining iyerandk tuzilishi: 1 - bosh miya po‘stlog‘idagi
harakat sohasi; 2 - sezgi sohasi; 3 - tepa soha; 4 - ko‘ruv sohasi; 5 - eshituv yo'llari;
6 - chuqur sezgi yo‘llari; 7 - yuzadagi sezgi yo'Dari; 8 - chig‘anoq; 9 - Gratsiole tutami;
10 - talamus; 11 - k o ‘ruv yo'llari; 1 2 - ko'z; 13 - orbital po'stloq; 14 - prefrontal
soha.
30

---

P.K. Anoxin (1898-1974) oliy nerv sistemasida shartli reflektor faoliyatida 
birin-ketin keladigan 4 bosqichdan iboratligini ko‘rsatib berdi. Buni u teskari 
affereutatsiya deb atadi, ya’ni refleks bajarilganidan so‘ng markazga uning 
bajarilganligi yoki ushlanib qolinganligi haqida m a’lumot kelib tushadi va 
u xotirada saqlanib qoladi Bu mexanizm quyidagicha amalga oshiriladi:
1
-bosqich - retseptor ta’sirlantiriladi, nerv tolalarida qo‘zg‘alish paydo 
bo'ladi va bu signal markaziy asab tizimining maxsus tuzilmalariga 
uzatiladi;
2
-bosqich - q o ‘zg‘alish sensor neyronlardan m otor neyronlarga 
o ‘tkaziladi;
3-bosqich - markazdan qochuvchi impuls bajaruvchi a ’zo (mushak va 
bez) ga o ‘tkaziladi;
4-bosqich - markazga topshiriq bajarilganligi haqida signal yuboriladi. 
Shunday qilib, shartli reflektor yoy sistemasida qaytuvchi bog'lanish 
mavjudligi isbotlandi. Qaytuvchi bog'lanish ongning shakllanishida 
muhim ahamiyatga ega.
Endi shu nazariyalarga asoslangan holda bosh miya yarim sharlari 
po'stlog'iga kelib tushgan signallaming qayta ishlanish jarayonini ko rib 
chiqamiz. Analizatorlar orqali qabul qilingan m a’lumot (signal) lar bosh 
miya po'stlog'ining birlamchi maydoniga kelib tushadi. Bu yerda hodisa
V 
blok - ruhiy faoliyatni boshqaruvchi,
3-rasm. Bosh miyaning funksional bloklari
(A.R.Luriya bo‘yicha, 1970): A - birinchi