Pedagogika

Rahmatullayev Dilmurodjon Rahmatullayevich,
 Toshkent shahar xalq ta’limi xodimlarini qayta 
tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutining Ma’naviy-ma’rifiy va ilmiy ishlar bо‘yicha 
prorektori. E-mail: 
[e-mail]
  
D. Raxmatullayev
*
 
TA’LIM TIZIMI MENEJMENTI
 

---

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
81 
Ta’lim va mehnat bozorlarining о‘zaro mutanosibligi bо‘yicha yuzaga kelgan 
mazkur muammoni hal etish alohida e’tiborni talab etadi. Bunda shu ikki tizim 
hamkorligini tahlil etish metodologiyasini ishlab chiqish, ularning о‘zaro bog‘liq 
holda istiqbol modelini yaratishga qaratilgan bо‘lishi lozim. 
A. Doniyorovning fikricha, ta’lim xizmatlari va mehnat bozori nafaqat ta’lim 
bozoridagi potensial talabning, balki mehnat bozoridagi real taklifning ham omili 
bо‘lgan  malakali  ta’limga  ehtiyojlar  orqali  boshqariladi.  Shuning  uchun  ushbu 
tizimning  uchinchi  elementi  –  ta’lim  xizmatlaridan  bevosita  foydalanuvchi  va 
mehnat  sohasidagi bozor  munosabatlarining  ishtirokchisini tadqiqot  jarayoniga 
jalb  qilmasdan  ta’lim  xizmatlari  bozori  va  mehnat  bozorining  о‘zaro  bog‘liq 
bо‘lgan  istiqbollar  muammosini  hal  etish  mushkul.  Ushbu  uchinchi  element 
ma’lum demografik va ijtimoiy parametrlar bilan tavsiflanuvchi ijtimoiy-mehnat 
munosabatlarining passiv  egasi  emas,  balki  ehtiyojlar,  manfaatlar,  ta’limga  ega 
bо‘lish va ishga joylashish yо‘llari borasida ma’lum tamoyil va maqsadlarga ega 
bо‘lgan  faol  mustaqil  subyekt  sifatida  namoyon  bо‘ladi.  Bu  ta’lim  va  mehnat 
bozorlarining  о‘zaro  mutanosibligi  muammosining  yana  bir  qirrasi  bо‘ladi
1
. 
О‘zbekistonda  ta’lim  xizmatlari  bozori  rivojlanishining  asosiy  tendensiyalari  va 
strukturasi,  mehnat  bozoridagi  ahvol  va  uning  oxirgi  yillardagi  dinamikasi, 
yoshlarning  kasb-hunar  ta’limiga  bо‘lgan  ehtiyojini  о‘rganishga  bag‘ishlangan 
ijtimoiy tadqiqotlar tahlili hamda statistik ma’lumotlar tahlili hozirgi kunda ular 
quyidagi xususiyatlar va tendensiyalar bilan tavsiflanayotgani kuzatilmoqda: 
-  bozor  sharoitida  uzluksiz  ta’lim  tizimi  yashovchan,  moslashuvchan, 
ijtimoiy о‘zgarishlarga chidamliligini namoyish etdi; 
- an’analarni saqlagan va innovatsiyalarni qabul qilgan holda, ta’lim о‘zining 
asosiy fundamental funksiyalarini bajaradi, shu bilan birga ularni yangi tavsiflar 
va amalga oshirish mexanizmlari bilan boyitib boradi, 
Respublikamizda  ta’limning  funksional  о‘zgarishlari  quyidagilar  bilan 
belgilanadi: 
-  ta’limning  saralab  olish  funksiyasi  va  ijtimoiy-differensiyalash 
imkoniyatlarining  chuqurlashishi.  Bunda  ta’limda  tengsizlik  kelib  chiqmaydi  va 
uning rivojlanishini izdan chiqarmaydi;  
-  xodimning  mehnat  bozoridagi  raqobatbardoshligi  va  dinamikasining 
kuchayishi, о‘qitish,  qayta  о‘qitish,  malaka  oshirish bо‘yicha  yangi  imkoniyatlar 
taqdim  etilishi  bilan  hayot  faoliyatidagi  ijtimoiy-iqtisodiy,  ijtimoiy-madaniy 
sharoitlarga insonning talabchanlik funksiyasining rivojlanishi; 
-  ta’lim  muassasalariga  qabul  kvotalarining  ortishi,  tanlov  sharoitlarining 
tartibga solinishi, ta’lim xizmatlari turlari va shakllarining differensiyalanishi bois 
                                                           
1
Дониёров  А.
  Меҳнат  бозорини  бошқаришда  таълим  тизимининг  ўрни  //  Таълим 
менежменти, 2007. – Тошкент. – № 2. – Б. 59-60. 

---