Parrandalarda ovqat ҳazm qilish tizimi kasalliklari

Плазмолемма цитоплазмани атроф муҳитдан чегаралаб туриш, рецепторлик ва моддалар ташиш (транспорт) каби муҳим вазифаларни бажаради. Унинг юзасида жойлашган гликопротеидлар ва гликолипидлар гормонлар, медиаторлар ҳамда махсус (специфик) антигенлар учун сезувчи рецептор ролини ўтайди.

Ҳужайраларнинг ўзаро бир-бирини таниши (аниқлаши), иммунитет ҳосил бўлиб ривожланиши, турли физик омилларни қабул қилиш каби муҳим жараёнлар плазмолемманинг рецепторлари билан боғлиқ.

Плазмолемманинг транспорт вазифаси сув, ионлар, айрим майда молекулаларнинг диффузия ёғли билан (нофаол) ўтказилишидан ташқари, консентрация градиентига қарши йўналишда, AТФ парчаланиши энергияси ҳисобига фаол ташилиши билан ҳам боғлиқ.

Плазмолемманинг транспорт вазифаси сув, ионлар, айрим майда молекулаларнинг диффузия ёғли билан (нофаол) ўтказилишидан ташқари, консентрация градиентига қарши йўналишда, AТФ парчаланиши энергияси ҳисобига фаол ташилиши билан ҳам боғлиқ.

Бу жараёнларда махсус оқсил ташувчилар иштирок қилади. Биополимерларнинг йирик молекулалари амалда плазмолемма орқали ўтмайди. Қатор ҳолларда макромолекулалар ва ҳатто йирик заррачалар ҳужайра ичига эндоцитоз йўли билан киради. Эндоцитоз шартли равишда фагоцитоз (ҳужайра томонидан йирик заррачалар, м.,бактериялар, ҳатто бошқа ҳужайраларнинг қисмларини қамраб олиниши ва ютилиши) ҳамда пиноцитоз (макромолекуляр бирикмаларнинг қамраб олиниши)га бўлинади. Эндоцитоз ютиладиган моддаларниг рецептор молекулалар воситасида плазмолемма сиртига ёпишиб олиши (сорбсия) дан бошланади.

Кейин плазмолемманинг ҳужайра ичига қараган ва унча катта бўлмаган ботиқлари пайдо бўла бошлайди. Сўнгра бу ботиқлар йириклашиб, пуфакчалар ҳолида плазмолеммадан ажралади ва цитоплазмада жойлашади. Эндоцитоз пуфакчалари ўзаро қўшилиб йириклашади, улар ичида лизоцомалардан ўтган гидролитик ферментлар пайдо бўлади.

Кейин плазмолемманинг ҳужайра ичига қараган ва унча катта бўлмаган ботиқлари пайдо бўла бошлайди. Сўнгра бу ботиқлар йириклашиб, пуфакчалар ҳолида плазмолеммадан ажралади ва цитоплазмада жойлашади. Эндоцитоз пуфакчалари ўзаро қўшилиб йириклашади, улар ичида лизоцомалардан ўтган гидролитик ферментлар пайдо бўлади.