P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

Organizmning  o‘sishi

Bola organizmi o'sib, kamolga yetib boradi. Organizmning ayrim a’zolari




o‘sadi  va  takomil  etadi,  shu  a’zolarning  sifati  o£zgaradi.  Nerv  sistemasi 

taraqqiy etib va chiniqib boradi.  Masalan,  bola bir yoshga tolguncha bosh 

miyasining oglrligi  ikki  marta  oshadi,  to‘rt-besh  yoshlai^ga borganda  bosh 

miya  oglrligi  uch  marta  oshadi.  Miyaning  o‘sishi  20  yoshgacha,  ba’zan 

undan  keyin  ham  davom  etadi.

Bola  shartsiz  reflekslar bilan  tuglladi,  ammo  hayotining  birinchi  oyi- 

dayoq,  shartsiz  reflekslar  asosida,  tashqi  ta’sirlar  tufayli  shartli  reflekslar 

ham vujudga kela boshlaydi.  Bola bir yoshga tolib,  ikkinchi yoshga qadam 

qo‘yganda bosh miya po‘stining faqat odamga xos boigan yuksak funksiya­

si  tarkib  topadi,  l.P.  Pavlov  bu  funksiyani  ikkinchi  signal  sistemasi  deb 

atagan edi. Yuqorida aytganimizdek,  l.P.  Pavlov ta’limotiga ko‘ra, ikkinchi 

signal sistemasining mexanizmlari tafakkur hamda og‘zaki va yozma nutqning 

nerv-fiziologik  negizi  hisoblanadi.

Takomil etuvchi nerv sistemasi, jumladan, bosh miya -  taraqqiy etayot­

gan  odam  psixikasining  moddiy  substrati  (asosi)dir.  Ammo  organizm 

o'sishining o‘zi hali odam shaxsini,  undagi psixik hayot mazmuni va shakl­

larini belgilab bermaydi.  Bola tayyor bilim  va mahorat,  tasawur va qobili­

yat,  tayyor  havas  va  xarakter  bilan  tugllmaydi.  Organizmning  o‘sishiga 

bogliq boigan psixik hayot imkoniyatlari haqiqatan yuzaga chiqishi uchun 

bola  anchayin  o*sish bilangina  qolmay,  ijtimoiy  muhitda,  odamlar orasida 

yashashi va  kamolga yetishi  kerak.

Bolalarni go‘dakligida yowoyi hayvonlar (maymunlar, bo‘rilar) o‘g‘irlab 

ketishi,  bu  bolalaming  tirik  qolib,  odamlarga  aralashmasdan  o‘sish  hodi­

salari  anchagina  ma’lum.  Ammo,  bunday  bolalarda  odamga  xos  boigan 

psixik qobiliyatlar ulaming yoshiga  yarasha taraqqiy etgan  emas.

Bu  faktlar shuni  ko‘rsatadiki,  organizmning  inson jamiyatidan  tashqa- 

rida  o‘sishining  o‘zi  shaxsning psixik taraqqiyotini  ta’minlay  olmaydi.

Organizm  o‘sishi  bilan,  jumladan,  nerv  sistemasi  o‘sishi  bilan  psixik 

hayot  mazmuni va shakllarining taraqqiysi  uchun  imkoniyat vujudga  kela­

di,  xolos.  Bu  imkoniyatlarning  yuzaga  chiqish  boisi  shuki,  odam  ijtimoiy 

muhitda yashaydi va kamol topadi.  Odam biologik zot sifatida emas,  balki 

ijtimoiy zot  sifatida  kamolga yetadi.




Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish