O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw ministrligi

Energiya piramidası hár bir trofikalıq dárejede azıq quramındaǵı energiya muǵdarın kórsetedi. Ekologiyalıq piramidalar arasında energiya piramidaları
ekosistemanıń funkcional jaǵdayı haqqında tolıq maǵlıwmat beredi. Sonıń ushın organizmler sanı hám biomassası olarda toplanǵan energiya muǵdarı menen emes, bálkim ekosistema ónimdarlıǵı, biomassanıń ósiw tezligi menen baylanıslı. Ekosistemanıń sol waqıttaǵı organizmler sanı ham olardıń massasın, yaǵnıy statikalıq jaǵdayın kórsetetuǵın san hám biomassa piramidalarınan parıq qılıp, energiya piramidaları azıq shınjırı arqalı energiyanıń ótiw dinamikasın kórsetedi.
Energiya piramidasına organizmlerdiń dene ólshemleri, olardaǵı metabolizm
procesleriniń intensivligi tásir etpeydi, sonıń ushın energiyanıń barlıq derekleri tuwrı esapqa alınsa, piramida tipik formaǵa iye boladı. Ekologiyalıq piramida qaǵıydası boyınsha, tómengi trofikalıq dárejeden joqarı dárejege energiyanıń 10% i ótiwin esapqa alsaq, azıq shınjırındaǵı trofikalıq dárejelerdiń ulıwma sanı altıdan aspaydı. Biologiyalıq ónimdarlıq nızamların biliw, energiya aǵımın muǵdarlıq jaqtan esap-sanaq qılıw imkaniyatınıń bolıwı insan tárepinen planetamızdaǵı
tiykarǵı azıq derekleri esaplanatuǵın tábiyǵıy hám jasalma ekosistemalardan ónimli paydalanıwda úlken ámeliy áhmiyetke iye. Sol tiykarda kóp muǵdarda birlemshi hám ekilemshi ónimdarlıqtı asırıwda insannıń xojalıq jáne tábiyattaǵı biologiyalıq har-túrlilikti saqlawdaǵı xızmetin tuwrı dúziw múmkin. Ekosistemalardıń dinamikalıq jaǵdayın buzbastan, ónimdarlıǵına zıyan tiygizbesten olardaǵı ósimlikler hám haywanlar biomassasınan sanalı paydalanıw zárúrligin hár birimiz túsiniwimiz zárúr.
Adebiyatlar

1. 
   Curtis, H., & Barnes, N. S. (1994). Biologiyaga taklifnoma. Makmillan.
   
2. 
   Levin, S. A., Carpenter, S. R., Godfray, H. C. J., Kinzig, A. P., Loreau, M., Losos, J. B., ... & Wilcove, D. S. (Eds.). (2009).Prinston ekologiyasi bo'yicha qo'llanma. Prinston universiteti matbuoti.
   
3. 
   Maynard-Smit, J. (1978).Ekologiyada modellar. CUP arxivi.
   
4. 
   Parga, M. E., & Romero, R. C. (2013). Ekologiya: dolzarb ekologik muammolarning sog'liq va atrof muhitga ta'siri. Ecoe Editions.
   
5. 
   Reece, J. B., Urry, L. A., Keyn, M. L., Vasserman, S. A., Minorskiy, P. V. va Jekson, R. B. (2014). Kempbell biologiyasi. Pearson.
   
6. 
   Rokvud, L. L. (2015). Aholi ekologiyasiga kirish. John Wiley & Sons.
   

Adabiyotlar

7. 
   Curtis, H., & Barnes, N. S. (1994). Biologiyaga taklifnoma. Makmillan.
   
8. 
   Levin, S. A., Carpenter, S. R., Godfray, H. C. J., Kinzig, A. P., Loreau, M., Losos, J. B., ... & Wilcove, D. S. (Eds.). (2009).Prinston ekologiyasi bo'yicha qo'llanma. Prinston universiteti matbuoti.
   
9. 
   Maynard-Smit, J. (1978).Ekologiyada modellar. CUP arxivi.
   
10. 
    Parga, M. E., & Romero, R. C. (2013). Ekologiya: dolzarb ekologik muammolarning sog'liq va atrof muhitga ta'siri. Ecoe Editions.
    
11. 
    Reece, J. B., Urry, L. A., Keyn, M. L., Vasserman, S. A., Minorskiy, P. V. va Jekson, R. B. (2014). Kempbell biologiyasi. Pearson.
    
12. 
    Rokvud, L. L. (2015). Aholi ekologiyasiga kirish. John Wiley & Sons.