O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti tabiiyot va geografiya fakulteti

1-topshiriq varaqasi: 

                        Sodda hayvonlar tuzilishining qiyosiy tavsiflari 

Organoidlar 

Oddiy 

amyoba 

Yashil 

evglena 

Infuzoriya 

tufelkasi 

Hujayra devori 

 

 

 

Katta yadro 

 

 

 

Kichik yadro 

 

 

 

Qisqaruvchi vakuola 

 

 

 

Xromotofor 

 

 

 

Og'iz teshigi 

 

 

 

Halqumcha 

 

 

 

Hazm qilish vakuolasi, 

 

 

 

Chiqamv teshikchasi 

 

 

 

Ko'zcha 

 

 

 

Himoya tanachalari 

 

 

 

---

 

34 

Harakat organoidlari: 

 

 

 

Yolg'on oyoqchalar 

 

 

 

Kiprikchalar 

 

 

 

Xivchinlar 

 

 

 

Yuqorida keltirilgan sodda hayvonlar vakillariga xos bo'lgan muayyan 

organoidlarni (+) plus, bo'lmaganlarini (-) minus bilan belgilanadi. 

2-topshiriq varaqasi: 

Sodda hayvonlarning belgilarini tavsiflash 

Belgi va 

xossalari 

Oddiy 

amyobada 

Yashil 

evglenada 

Infuzoriya 

tufelkasida 

Yashash muhiti 

 

 

 

Tana o'lchami 

 

 

 

Tana shakli 

 

 

 

Harakat usuli 

 

 

 

Oziqlanish turi 

 

 

 

Ko'payish turi 

 

 

 

Nazorat uchun savollar 

1. 

Tufelkaning og'iz teshigi qayerda joylashgan? 

2. 

Hazm qilish vakuollari qanday hosil bo'ladi? 

3. 

Qisqaruvchi vakuollar qanday hosil bo'ladi? 

4. 

Tufelkada oziq mahsulotlari qanday hazm bo'ladi? 

5. 

Tufelkada yadro nechta va shakli qanday tuzilgan? 

6. 

Kuydiruvchi tanachalar qayerda joylashgan? 

7. 

Katta va kichik yadrolar qanday vazifalarni bajaradi? 

 

 

 

---

 

35 

 

---

 

36 

Mavzu: HALQALI CHUVALCHANGLAR. 

O'tilgan mavzuni takrorlash 

Halqali  chuvalchanglarning  tanasi  juda  ko'p  halqalardan  iborat. 

Halqalaming ikki yonida harakat-tayanch vazifasini bajaruvchi o'simtalar (tuklar) 

joylashgan.  Tana  tuzilishida  tashqi  tana  halqalariga  ichki  tana  bo'shlig'i  mos 

keladigan  to'siq-parda  bilan  ajralgan.  Ayirish  sistemasi  bar  bir  bo'g'imda  bir 

juftdan joylashgan naychalardan iborat. Hayvonot olamida birinchi bo'ilb halqali 

chuvalchanglarda  qon  aylanish  sistemasi  paydo  bo'lgan.  Nerv  sistemasi  halqum 

atrofida joylashgan nerv halqasidan va qorin nerv zanjiridan iborat. 

Barcha halqali chuvalchanglar erkin holda yashovchi hayvonlar bo'lib, ular 

chuchuk suvlarda, tuproqda, dengiz va okeanlarda hayot kechiradi. 

2-laboratoriya  ishi:  Yomg'ir  ehuvalchangining  tuzilishi,  harakatlanishi  va 

refleks hosil qilishini kuzatish. 

Maqsad: yomg'ir chuvalchangini kuzatish orqali chuvalchanglarning tashqi 

tana  tuzilishi,  una  qismlarining  yashash  muhitiga  moslashganligi,  harakatlanishi 

hamda  ^  tashqi  :a'sirotlarga  javob  reaktsiyaiarini  o'rganish,  mustaqil  ishlash 

ko'nikmalarini  rivojlantirish.  JihozSar:  preparoval  to'plam  (pinset,  ska  1  pel. 

preparoval  nina),  lupa,  ko'rgazmali  tajribalar  .chun  biologiya  o'qituvchisi 

laboratoriya  asbob-anjomlari  to'plami  (  Petri  kosachasi,  filtr  .  og'ozi),  yomg'ir 

chuvalchangining barelef modeli, piyoz, tirik yomg'ir chuvalchangi.