O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Keng qamrovchi kombaynlar
- asosan kesuvchi mashinalar bazasida uning ishchi organi va 
transmissiyasini konstruktiv o’zgartirish orqali yaratilgan. SHuning uchun ularning ishlash 
chegarasi bir tomonlama texnologik sxema asosida belgilanadi. Misol uchun, 
15.2-rasm. Keng qamrovchi kombaynlar yordamida ko’mir qazish texnologiyasi: a-kesuvchi 
mashina bilan; b-Donbass ken qamrovchi kombayni bilan; v -2KTSTG – keng qamrovchi 
kombayni bilan. 
«Donbass-1G» kombaynining tuzilishi va texnologik sxemasini keltiramiz (15.2-rasm,b). Bu 
kombayn quyidagi asosiy qismlardan tashkil topgan: elektryuritgich 4, harakatlantirish mexanizmi 
3, baraban 2 va sim arqon 1 dan tashkil topgan tortish organi; uzatish mexanizmi 5 (transmissiyasi); 
rasshtbovshik 6; kombinatsiyalashgan ish bajaruvchi organ 7 (buzuvchi shtanga va diskli 8 aylana 
bar); pritsepli aylana yuklagich 9. 
«Kirovets» keng qamrovchi kombayni (0,6-0,8 m qalinlikdagi qatlamlarga mo’ljallangan) 
«Donbass-1G» dan farq qilib, diskli buzuvchi shtangasi bo’lmaydi. Aylana yuklagichi esa 2 xil 
konstruktsiyalidir: aylanasimon sidirgichli zanjiri pritsepli va bir aylanali sidirgichli bitta tayanchga 
ega bo’lgan zanjir. 
2KTSTG kombayni tuzilishi va texnologik ishlash sxemasi yuqoridagilardan farq qiladi. 
Uning ishchi organi 4 ta burg’ulash koronkasidan va kesuvchi zanjirli chegaralovchi aylana bardan 
iborat (15.2-rasm, v).
Hozirgi vaqtda keng qamrovchi kombaynlar deyarli ishlatilmaydi, ular o’z o’rnini to’la 
ravishda tor qamrovchi kombaynlarga bo’shatib berishgan. Keng qamrovchi kombaynlardan 
faqatgina «Kirovets» va 2KTSTG kombaynlarigina ayrim shaxtalarda ishlatilmoqda.

---

82 
Ma’ruza №16. SHaxta qazish mashinalari va kon mashinalari asosiy ish 
bajaruvchi mexanizmlari (2soat). 
Mashg’ulot rejasi:
 
1)
Shaxta tirqish va o’yiq o’tish kombaynlari.
2)
Qazuvchi kombaynlar turlari, qo’llanilishi, ishlatilish shart-sharoitlari, klassifikatsiyasi va 
kompanovka sxemalari.
3)
Keng qamrab olivchi qazuvchi kombaynlar.
4)
Kichik eng qamrab olivchi qazuvchi kombaynlar. 
5)
Qazuvchi kombaynlar konstruktiv, kinematik, gidravlik, pnevmatik, elektr va boshka 
sxemalari.
6)
Qazuvchi kombaynlarni tanlash va ishchi parametrlarini aniqlash. 
7)
Qazuvchi kombaynlar nazariy, texnik va ekspluatatsion ish unumlorligini aniqlash, 
kombaynlar tip razmerlari va texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlari.