O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi


Oilaning farzandlar iqtisodiy fikrlashini shakllantirishdagi roli



Download 1,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/185
Sana30.12.2021
Hajmi1,49 Mb.
#93353
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   185
Bog'liq
iqtisodiy tarbiya nazariyasi

3. Oilaning farzandlar iqtisodiy fikrlashini shakllantirishdagi roli 
 
Bola tarbiyasi ota-onaning suhbati, farzandlari bilan muloqotida bо‗lgan о‗yin о‗ynaganda 
unga  rahbarlik  qilish  jarayonida  amalga  oshadi  deb  о‗ylashadi.  Lekin  xо‗jalik  yuritishda 
qatnashishi  alohida  ahamiyatga  ega.  Chunki  nafaqat  halol,  yaxshi  odam,  balki  yaxshi  xо‗jalik 
yarituvchi, xо‗jayin tarbiyalashimiz zarur. 
Bola  ota-onasini  qayerda  ishlashini,  bu  ishning  qanday  mashaqqatli  ekanini,  qanday  qilib 
muvofaqqiyatlarga erishish mumkinligini xis qilishi, bilishi kerak. 
Umuman olganda, bbola ota-onasi ishlab topayotgan pul hamma narsani olish uchun zarur 
narsa ekanligi bilan birga uni topish uchun qattiq mehnat qilishlarini bilishi kerak. 
Eng  avvalo,  bolalarni  uy  yumushlarini  bajarishga,  uy  xо‗jaligidagi  boshqa  ishlarni 
bajarishga jalb etish kerakki, ular ota-onalari mehnati qadriga yetishiga yordam beradi. Mehnatni 
qadrlashning muhim kо‗rinishi tejamkorlikdir. 
Tejamkorlik  jonkuyarlikni  о‗ziga  xos  tomoni,  agar  jonkuyarlik  kо‗proq  insonni  о‗y  – 
hayolida  bо‗lsa,  tejamkorlik  aynan  uning  odatida  namoyon  bо‗ladi.  Jonkuyar  xо‗jayin  bо‗lish 
mumkin, lekin shu bilan birga umuman tejamkor bо‗lmaslik mumkin. Shuning uchun yoshlikdan 
boshlab  oilada  ana  shu  hislatni  tarbiyalash  kerak.  Bu  hislatni,  eng  avvalo,  ovqatlanishdan 
boshlanadi. Ovqatni tо‗kmay, isrof qilmasdan yeyish, о‗yinchoqlarni buzmay о‗ynash, kiyimlarni 
iflos qilmaslikka odatlantirish lozim. Albatta bu odatlarni tarbiyalash qiyin. Lekin oilada, albatta 
qanchalik  qiyin  bо‗lsa  ham  bolada  ana  shu  odatlarni  shakllantirish  kerak.  Bо‗lmasa  qancha 
gapirgan bilan ta‘sir qilishi qiyin. 
Doimo  bolani  tejamkorlikka  rag‗batlantirish  lozim.  Ularni  nafaqat  о‗zini,  balki 
boshqalarning narsalarini ham asrab avaylashga, ayniqsa atrof muhitni asrashga о‗rgatish zarur. 
Bolada  iqtisodiy  tafakkurni  shakllantirishda  tejamkorlik,  narsalarni  asrab-avaylab 
ishlatishga о‗rgatish bilan birga, tо‗g‗ri yо‗l tanlashga о‗rgatish ham muhim ahamiyatga ega. 
Insonni  bu  hislatisiz  kelajakda  yaxshi  xо‗jalik  yurituvchi,  yaxshi  xо‗jayin  bо‗lishi  qiyin. 
Agar  odam  faqat  kо‗zga  tashlanib  turgan  narsani  kо‗rib,  boshqa  narsalarni  kо‗rmasa,  yuz 
berayottan  voqea-hodisalarni  his  qilmasa,  tо‗g‗ri  yо‗l  tanlashiga  qiyinlashadi.  Shuning  uchun 
oilada  farzandni  о‗zini  о‗rab  turgan  olam,  odamlar  va  ularni  faoliyati,  ularni  murakkabligi 
qiziqtiradi.  Ana  shunday  sharoitda  tanlash  zgruriyati  haqidagi  dastlabki  tushunchaga  oilada  ega 


bо‗ladi.  Shuning uchun  ham  ota-ona  farzandiga  ana shunday xolatni  tarbiyalash uchun tanlashi 
zarur  bо‗lgan  turli  topshiriqlarni  berishi  zarur.  Masalan  oila  ehtiyoji  uchun  zarur  bо‗lgan 
narsalarni sotib olish, uy xо‗jaligida bajarilishi kerak bо‗lgan ishlarni taqsimlash asosida, ularni 
oila a‘zolari uchun vazifa qilib ularni tez va sifatli bajarilishlarini rag‗batlantirishi lozim. 
Iqtisodiy  fikrlashni  shakllantirishda  oilada  mehnat  tarbiyasi  alohida  о‗rin  tutadi.  Mehnat 
qilish  tufayligina  jamiyat  hozirgi  darajaga  yetib  keldi.  Mehnat  insonning  hayotida,  qolaversa 
kishilik  jamiyati  taraqqiyotida  asosiy  rol  uynashiga  qadimdan  alohida  ahamiyat  berishgan.  Uni 
kо‗plab  mehnat  tо‗g‗risida  yaralgan  maqollar,  ertaklar,  topishmoqlar,  xikmatli  sо‗zlar,  о‗gitlar 
hamda  buyuk  allomalarimizning  bizga  qoldirgan  ilmiy,  adabiy  meroslaridan  kо‗rish  mumkin. 
Beruniy qarashlarida kishilik ehtiyojlarining paydo bо‗lishi va uni qondirish asoslari, mehnat va 
hunarga  munosabatlari  uyg‗unlashib  ketadi.  Uning  fikricha,  kishilar  о‗zlarining  zaruriy 
ehtiyojlarini qondirish uchun uyushgan holda yashash va ishlashga majbur bо‗lganlar. 
Barcha  qimmatli  narsalar  inson  mehnati  orqali  yaratiladi.  Beruniy  sо‗zlari  bilan  aytganda, 
inson yerdagi bunyodkor va yaratuvchi kuchdir. Inson mehnati bilan ulug‗, kishilik jamiyatining 
asl tarixi ham mehnatdan boshlangan. Bilimlarni egallash va hunar о‗rganish uchun ham mehnat 
qilish zarur. 
Shuning  uchun  ham  talim  tarbiya,  jumladan,  iqtisodiy  tarbiya  ham  mehnat  orqali 
tarbiyalashga hech qanday tarbiya  yetolmaydi,  uning о‗rnini bosolmaydi. Mehnatga tayyorlash, 
insonga  mehnatsevarlik  fazilatini  shakllangirish  nafaqat  insonning  kelajagi,  qolaversa 
mamlakatning ham kelajagini belgilaydi. 
Mehnat qilish faqat zaruriyatdan, och va yalang‗och qolmaslik uchun harakatdangina iborat 
bо‗lmay, uning ijodiy bо‗lishi, u quvonch, о‗z ishidan qoniqish, g‗ururlanishiga olib kelishini his 
qilish muhim ahamiyatga ega. Mehnatga о‗rgatish tufayli nafaqat kasb-hunar egasi tarbiyalanadi, 
balki atrofdagi insonlarga, narsalarga munosabati ham tarbiyalanadi. 
Mehnat insonni nafaqat jismonan rivojlanishiga, balki ruxiy, ma‘naviy, psixologik jihatdan 
ham  rivojlanishiga  katta  ta‘sir  kо‗rsatadi.  Mehnatga  bolani  yoshligidan  oilada  о‗rgatishdan 
boshlash kerak. 
Iqtisodiy faoliyatning asosini mehnat tashkil etar ekan, demak, mehnat iqtisodiy tarbiyaning 
ham  asosdir.  Bolaga  dastlab  oilada  о‗yinlar  orqali,  о‗yinchoqlarini  buzmasdan,  ozoda  saqlash, 
tartibga  solish  kabilar  о‗rgatilsa,  keyinchalik  uy  xо‗jaligidagi  mavjud  ishlarni  bajarishga 
yordamlashish, hovli supurish,  suv  keltirish,  uy jihozlari  ustidan chang  artish,  pol  artish,  idish  - 
tovoqlar  yuvish,  uy  hayvonlariga  qarash  va  hokazolar  orqali  mehnatga  jalb  qilinadi.  Shaharga 
qaraganda  qishloqda  bolalarni  mehnat  bilan  band  qilish  yо‗llari  kо‗p  bо‗lsada,  har  bir  oila 
qayerda  yashashidan  qatiy  nazar  bolalarni  band  qilish  uchun  ular  bajaradigan  ishlarni  yetarli 
darajada topish mumkin. Eng qiyini esa dangasalikni yо‗qotish. 
 

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish