О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Narpay  —  Samarqand viloyatiga qarashli rayon. 1926 yili tashkil topgan. Markazi 
Mirbozor bo`lgan. 1939 yili markaz Oqtosh posyolkasiga ko`chirilgan. Rayon o`rtasidan Narpay 
arig`i oqib o`tadi. Rayon nomi shu ariq nomi bilan ataladi. Ariq Kattaqo`rg`on suv omboridan 
boshlanib, Navoiy  rayonigacha oqib boradi. Bu ariq dasht joylarni sug`orish uchun qazilgan; 
chuqurligi 20 metrcha, eni esa 25 metr. Vaqf hujjatlarida ta`kidlanishicha, Narpay so`zi fors 
tilidan olingan bo`lib, nor-tuya, poy-qadam degan ma`noni anglatadi. YAna bir joyda nor  — 
erkak tuya, demak, poy — katta qadam, ya`ni Katta tuya nomiga qo`yilgan, deyishadi. YAna bir 
hujjatda shunday deyiladi: ko`chmanchi qabilalarning nor tuyasi yo`qolgan, tuyani shu dashtda 
o`tlab yurganda topishgan. Bu dasht boshqa dashtlarga qaraganda sero`t, chorva mollarining 
yashashi uchun qulay bo`lganligi tufayli bu erlarda xalq chorvachilik bilan shug`ullangan. 
Keyinchalik esa odamlar bu erlarda o`troq holda yashab hayot kechira boshlaganlar.
 
Narpay tarixiy hujjatlarda va arab geografi ibn Havqal asarlarida Nahri pay shaklida tilga 
olingan. V. L. Vyatkin vaqf hujjatlarini o`rganib, Sug`dning eng obod qismini sug`orib kelgan bu 

---

 
91 
ariqning nomi aslida Nahri pay ekanligini isbot qildi. Nahri pay (naxr — arabcha «ariq-kanal») 
—  bora-bora Narpay (mahalliy talaffuzda Norpoy) bo`lib ketgan. Sal yuqoridagi Zarafshondan 
boshlanadigan Payariq arig`i Narpay nomining turkiycha shaklidir.