O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

Axborot yig„ish va uni tahlil qilish
Baholash obyektlarini baholash uchun axborot yig‗ish tartibi: 

zarur ma‘lumotlar tarkibini aniqlash; 

axborot manbalarini tanlash; 

---

273 

zarur axborotni yig‗ish; 

ma‘lumotlarni tizimga solish, ularni ishlash va tahlil qilish; 

axborotni baholash to‗g‗risidagi hisobotda bayon etishni o‗z 
ichiga oladi. 
Baholash jarayonida foydalaniladigan axborot baholovchiga narxni 
shakllantiruvchi eng muhim omillarni aniqlash va baholash obyektining 
yakuniy qiymati haqida asosli xulosa chiqarish imkoniyatini ta‘minlashi 
lozim.
Baholovchi baholashni o‗tkazish uchun zarur bo‗lgan axborotni 
yig‗ishni amalga oshiradi, baholash obyektining miqdor va sifat 
ko‗rsatkichlarini o‗rganadi, baholash obyektining qiymatini aniqlash 
uchun muhim bo‗lgan axborotni, shu jumladan: 

baholash obyektining qiymatiga ta‘sir etuvchi iqtisodiy, ekologik 
va boshqa omillar haqidagi axborotni; 

baholash obyekti mansub bo‗lgan bozordagi talab va taklif 
haqidagi axborotni;

baholash obyekti haqidagi axborotni, shu jumladan huquqni 
tasdiqlovchi hujjatlarni, baholash obyektidan joriy foydalanish haqidagi, 
baholash obyekti bilan bog‗liq qo‗shimcha yuklamalar haqidagi 
ma‘lumotlarni, baholash obyektining jismoniy xususiyatlari, uning 
texnik va foydalanishga oid ko‗rsatkichlari, eskirishi, oldingi va 
kutilayotgan daromadlar va xarajatlar haqidagi axborotni, baholash 
obyektiga doir buxgalteriya hisobi va hisobot ma‘lumotlarini, 
shuningdek, baholash obyektining qiymatini aniqlash uchun ahamiyatga 
molik bo‗lgan boshqa axborotni baholashni o‗tkazish vaqtida 
qo‗llanilishi lozim bo‗lgan yondashuvlar va usullar yordamida tahlil 
qilishni amalga oshiradi. 
Korxonalar (aksiyalar, ulushlar, paylar)ni baholash vaqtida 
baholovchi yig‗ilgan buxgalteriya (moliyaviy) hisoboti asosida korxona 
moliya-xo‗jalik faoliyatining tahlilini amalga oshirishi lozim. 
Baholovchi axborotning yetarliligi va haqqoniyligini tahlil qilishni 
buning uchun unga ma‘lum bo‗lgan vositalar va usullardan foydalanib 
amalga oshirishi lozim.

---

274 
Agar qo‗shimcha axborotdan foydalanish baholash obyektining 
yakuniy qiymatini sezilarli darajada o‗zgarishiga olib kelmasa, yig‗ilgan 
axborot baholash maqsadi uchun yetarli deb hisoblanishi mumkin. 
Axborot yetarli emasligi baholash obyekti qiymatini baholashning 
yakuniy natijasiga ta‘sir ko‗rsatgan bo‗lsa, bu hol baholash to‗g‗risidagi 
hisobotda aks ettirilishi lozim.