O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt to’qimаchilik vа еngil sаnоаt instituti

Nazorat savollari
1.Boshqarish maqsadi nima? U qanday talablarga javob berishi kerak?
2. Boshqarish maqsadi qanday turlarga bo’linadi?
3. Joriy va istiqboldagi maqsadlar bilan uzluksiz va fursatli maqsadlar
qanday farqlanadi?
4. Yakka maqsadlar deganda nimani tushunasiz?
5. Funktsiya nima? Boshqarish deganda nimani tushunasiz?
6. Boshqarishning umumiy va aniq funktsiyalari haqida nima deya olasiz?
7. Boshqarishning o’ziga xos aniq funktsiyalari deganda nimani
tushuniladi?
8. Boshqarish funktsiyalari qanday turkumlanadi?

---

37
Tayanch iboralar
Maqsad. Siyosiy Maqsadlar. Joriy maqsadlar. Istiqbolli maqsadlar.
Innovatsion maqsadlar. Maqsadlar kaskadi. Funktsiya. Vazifa. Boshqarish
funktsiyalari. Rejalashtirish. Tashkil etish. Nazorat.
Mavzu-4.Mеnеjmеnt tаshkiliy tuzilishi. Bоshqаrish usullаri
1. Boshqarish strukturasining mazmuni
2. Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari
3. Boshqarish strukturasini qayta tashkil qilish usullari, shakllari va yo’llari
4. Bozor munosabatlariga o’tish jarayonida vujudga kelgan yangi tipdagi
korxona, firmalarning mohiyati va mazmuni
1. Boshqarish strukturasining mazmuni
"Struktura"
- lotincha so’z bo’lib, narsalar tarkibiy qismlarining o’zaro
bog’liq, ravishda joylashishi, tuzilishini bildiradi.
Boshqarish strukturasi
deganda boshqaruv maqsadlarini amalga
oshiruvchi va funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog’langan turli boshqaruv
organlari va bo’g’inlarining majmui tushuniladi. Boshqarishning u yoki bu
vazifalarini hal qilish uchun muayyan organlar tuziladi. Boshqarish organlari
tizimi, quyi organlarning yuqori organlarga bo’ysunishi va ular o’rtasidagi o’zaro
aloqa boshqarish strukturasi tushunchasini tashkil qiladi. Bunday struktura odatda
"boshqaruv apparati strukturasi" deb yuritiladi. U biron-bir boshqaruv organining
(vazirlikning boshqaruv apparati, korxonaning boshqaruv apparati va h.k)
bo’limlari tarkibini bildiradi.
Boshqarish strukturasi ishlab chiqarish strukturasi bilan ham ifodalanadi.
Bunda boshqarishni tashkil etishning dastlabki va belgilovchi omili ishlab
chiqarish jarayoni bo’lib hisoblanadi. U o’zaro bog’langan asosiy, yordamchi va
xizmat ko’rsatuvchi jarayonlardan iborat bo’lib, bu jarayonlar bo’limlar va
xodimlar o’rtasida mehnat taqsimotini talab qiladi. Shu maqsadda ishlab chiqarish
bo’limlari va ularga xos bo’lgan boshqaruv apparati tuziladi.

---

38
Bo’linmalar yig’indisi, ularning tarkibi va o’zaro aloqa shakllari
korxonalarning ishlab chiqarish strukturasini tashkil etadi. Har bir korxona o’ziga
xos ishlab chiqarish strukturasiga egadir.
Shunday qilib, boshqarishning maqsadlari, funktsiyalari, vazifalari,
ob'ektlari va organlari uning tashkiliy strukturasini belgilab beradi.
Tashkiliy strukturalarni hosil qiladigan boshqarish organlari boshqaruv
bo’g’inlari va boshqaruv bosqichlari shaklida bo’ladi.