O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

4.3. Blokcheyn texnologiyasini asosiy tushunchalar 
4.3.1. Blokcheyn asosiy tushunchalari 
 
Blokcheyn  (inglizcha  blockchain  –  bloklar  zanjiri)  –  bu 
ma’lumotlarga ega bo‘lgan muayyan qoidalarga muvofiq tuzilgan 
doimiy ketma - ketlikdagi bloklar zanjiri (bog‘langanro‘yxat). 
Bloklar  –  bu  tizim  ichidagi  kriptografik  shaklda  taqdim 
etilgan  tranzaktsiyalarlar,  bitimlar  va  shartnomalar  to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar.  Barcha  bloklar  zanjirda  joylashtirilgan  bo‘lib,  unda 
ba’zi  bir  yoki  so‘nggi  tranzaktsiyalar  yoziladi.Yozishni  tugatgan-
dan  so‘ng,  blok  doimiy  ma’lumotlar  bazasi  rolini  o‘ynaydigan 
umumiy  zanjirga  qo‘shiladi.  Darhol  keyingi  blokni  qurib  bo‘lin-
gandan so‘ng, keyingi blok yaratish boshlanadi (4.3.1-rasm): 
 
 
 
 
 
 
 
4.3.1-rasm. Blokcheyn 
 
Bloklar orasidagi aloqa nafaqat raqamlash bilan, balki har bir 
blokda  o‘z  xesh  -  summa  va  xesh  -  oldingi  blokning  summasi  
borligi bilan ta’minlanadi. 
Blokdagi  ma’lumotlarni  o‘zgartirish  uchun  keyingi  barcha 
bloklarni  tahrirlashingiz  kerak.  Ko‘pincha  blok  zanjirlarining 
nusxalari  bir-biridan  mustaqil  ravishda  turli  xil  kompyuterlarda 
saqlanadi.  Bu  bloklarga  kiritilgan  ma’lumotlarga  o‘zgartirish 
kiritishni juda qiyinlashtiradi. 
Har  bir  ma’lumot  bloki  xuddi  shunday  tuzilgan:  u  shakl-
lanishidan  oldin  tarmoqdagi  barcha  o‘zgarishlar  haqida  ma’lu-
motni o‘z ichiga oladi.