O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Sun’iy  intellekt (AI). Sun’iy  intellekt  texnologiyalari  mash-
inani  o‘rganish,  tasvirni  aniqlash  va  nutq  kabi  ishlanmalarni  o‘z 
ichiga  oladi. AI,  AKT, media-sanoat,  chakana  savdo,  sog‘liqni 
saqlash  va  boshqa sohalarda qo‘llaniladi. AI  eng  yaxshi  uchta  so-
hada  amalga  oshiriladi:  telekommunikatsiya,  avtomobilsozlik  va 
moliyaviy xizmatlar.  
Virtual voqeylik – texnik vositalar orqali yaratilgan dunyo, un-
ing his-tuyg‘ulari orqali insonga uzatiladi: ko‘rish, eshitish, teginish 
va boshqalar. Virtual voqeylik ta’sirga ta’sir va reaktsiyalarni taqlid 
qiladi.  Haqiqiy  his-tuyg‘ularning  ishonchli  majmuasini  yaratish 
uchun  virtual  voqeylikning  xususiyatlari  va  qayta  ta’siri  (react-
siya)ning  kompyuter  sintezi  real  vaqtda  amalga  oshiriladi.  Virtual 
voqeylik texnologiyasi foydalanuvchini sun’iy yo‘l bilan yaratilgan  
o‘xshash  (simulyatsiya  qilingan)  muhitga  o‘tkazish  uchun  komp-
yuter  imkoniyatlaridan  foydalanishga  imkon  beradi. Sizning  oldin-
gizda ekranga qarash o‘rniga, virtual voqeylikda uch o‘lchamli dun-
yoga  sho‘ng‘ish  va  u  bilan  muloqot  qilish  (1.1.4-rasm). Simul-
yatsiyaga  turli  xil  hislar  o‘tkaziladi,  siz  hatto  unda  xushbo‘y  hidni 
his  qilishingiz  mumkin. Hozircha  bu  faqat kompyuter  uskuna-
lari va tarkibiy qismlarining imkoniyatlari bilan cheklangan. 

---

18 
Virtual  voqeylik  obyektlari  odatda  moddiy  voqelikning 
o‘xshash  obyektlarining  hatti-harakatlariga  yaqinlashadi. Foyda-
lanuvchi  ushbu  obyektlarda fizikaning haqiqiy qonunlariga muvo-
fiq  harakat  qilishi  mumkin (tortish  kuchi,  suv  xususiyatlari, 
obyektlar  bilan  to‘qnashuv,  ko‘zgu va boshqalar). Virtual  voqey-
likni ko‘paytirilgan   bilan  aralashtirib  yubormaslik  kerak. Ular-
ning  tub  farqi  shundaki,  virtual  haqiqat  yangi sun’iy  dunyoni qu-
radi,  kengaytirilgan  haqiqat  faqat  individual  sun’iy  elementlarni 
real dunyo idrokiga olib keladi.    
   
 
 
1.1.4-rasm. Virtual voqeylik 
Manba: hi-news.ru 
 
Ko‘rib  chiqilgan  texnologiyalar   raqamli  iqtisodiyotning 
eng yangi texnologiyalaridir, ularning paydo bo‘lishi va rivojlani-
shi iqtisodiyotning  barcha  sohalariga  va  ijtimoiy  faoliyatga,  shu 
jumladan  ishlab  chiqarish,  sog‘liqni  saqlash,  ta’lim,  moliyaviy 
xizmatlar, transport va boshqa sohalarga kuchli ta’sir ko‘rsatdi.