O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

 
Fotoelektron rele 
Fotorelening juda ko’p sxemalari mavjud. Eng oddiy fotoelektron rele sxemasi 
7.3- rasmda ko’rsatilgan. Bunda kiruvchi signal X
k
fotoqarshilik ФC ga tushadigan 
yorug’lik oqimi Ф
k
bo’lib, chiquvchi signal X
ch
elektromagnit rele kontakti P orqali 
olinadi. Kiruvchi signal n-p-n tipidagi tranzistor T yordamida kuchaytiriladi.
 
Yorug’lik tushmaganda fotoelementning qarshiligi R
1
katta bo’ladi va baza 
potensiali 
U
6
 
tranzistorning ochilishi uchun yetarli bo’lmaydi. Tranzistor yopiq, 
kollektor-emitter zanjiridan o’tadigan tok juda kichik va elektromagnit releni ishga 
tushira olmaydi.
Fotoelement (ФC) ga yorug’lik tushganda uning qarshiligi R
1
juda kamayib, R
1
va R
2
zanjiridan o’tadigan tok kattaligi oshib ketishi tufayli baza potentsiali 
U
6
oshadi. Natijada tranzistor T ochiladi, kollektor toki ortib, rele P ni
 
ishga tushiradi va 
uning
 
kontakti ulanib chiquvchi signal X
ch
hosil bo’ladi.
7.3-rasm.Fotoelektron relening sxemasi 
7.2. Kuchaytirgiclar to’g’risida umumiy ma’lumot
Avtomatik rostlash sistemalarida datchikdan yoki o’lchash asbobidan
kelayotgan signallar rostlash qurilmalari orqali rostlanayotgan kattalikni

---

157 
berilgan qiymatda saqlab turish yetarli bo’lmaydi . Bu holda signallarni
kuchaytirish uchun kuchaytirgichlar ishlatiladi . 
Kirish signalini forma va fizik tabiatini o’zgarmasdan uni kuchaytiradigan
qurilmalarda kuchaytirgichlar deb aytiladi . Signallarni quvvat jihatidan
kuchaytirish tashqaridan yordamchi energiya manbai orqali olib boriladi . 
Avtomatik sistemalarida ishlatiladigan kuchaytirgichlar magnitli, electronli, 
elektomashinali , gidravlik , pnevmatik va boshqa turlarga bo’linadi . 
Kuchaytirgichlarning asosiy xarakteristikasi – kuchaytirish koyfisenyidir .
Bu koyfisent kuchaytirgichning chiqish quvvatining kirish quvvatiga nisbati
xarakterlanadi .
kir
chik
p
P
P
K

kir
chik
J
J
J
K

(7.4) 
kir
chik
u
U
U
K
