O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Elektro - pnevmatik va pnevmoelektrik o'zgartgichlar. 
Avtomatik nazorat, sozlash va boshqarishning kombinatsiyalangan elektr - 
pnevmatik sistemalarini yaratishda elektr va pnevmatik chiqish signallariga ega 
bo'lgan asboblar qo'llaniladi. O'lchash sistemasining elektr va pnevmatik 
shahobchalarini moslashtirish uchun elektro pnevmatik va pnevmo - elektrik 
o'zgartgichlar ishlab chiqariladi.
Elektro-pnevmatik o'zgartgich 0-5 mA o'zgarmas tokning uzluksiz elektr 
signalini unifikatsiyalangan 20-100kPa miqdoridagi pnevmatik signalga o'zgarishga 
mo'ljallangan. EPP turidagi elektro - pnevmatik o'zgartgichning prinsipial sxemasi 
18 rasmda tasvirlangan. O'zgartgich ishi kuch - kompensatsion prinsipga asoslangan. 

---

32 
 
1.18- rasm. Elektro - pnevmatik o'zgartgichning prinsipial sxemasi. 
O'zgartgichdan nazorat va rostlash sistemalarida elektr analog asboblar bilan 
pnevmatik asboblar hamda sistemalar orasida bog'lanish o'rnatishda foydalanildi. 
Asbob elektr - mexanik o'zgartgich va pnevmatik kuchaytirgichdan iborat. 
Elektrik kirish signali. (J = 0-5mA) elektro magnit 5 ning g'altaklari 6 ga 
beriladi. Bunda magnit o'tkazgichda yakor 4 ning siljishiga olib keladigan magnit 
oqimi paydo bo'ladi. Yakordagi kuch tok miqdoriga to'g'ri proporsionaldir. Shu kuch 
ta'sirida richag 2 ning siljishi soplo 1 liniyasida bosim o'zgarishiga olib keladi. Bu 
bosim pnevmatik kuchaytirgich 7 bilan kuchaytiriladi va pnevmoliniyalar bo'ylab 
o'zgartgich chiqishiga va teskari aloqa sil'foni z ga beriladi. Chiqish bosimi ta'sirida 
sil'fonda paydo bo'ladigan kuch yakorda kirish signalidan hosil bo'lgan kuch bilan 
kuch richag orqali muvozanatlashtiriladi. Aniqlik klassi 0,5 ; 1.0.
Pnevmo-elektr o'zgartgich 20-100kPA miqdoridagi uzluksiz pnevmatik 
signalni 0-5 mA o'zgarmas tokning unifikatsiyalangan elektr signaliga o'zgartirish 
uchun mo'ljallangan. 
1.19-rasm. Pnevmo-elektrik o'zgartgichning prinsipial sxemasi. 

---

33 
To'g'ri ta'sirli pnevmo-elektr o'zgartgich (1.19-rasm) pnevmatik kirish signalni 
qabul qiluvchi o'lchash bloki 1 dan va differensial transfarmatorda uzatuvchi 
o'zgartgichdan tashkil topgan. Bosim ta'sirida sil'fon 2 ning qo'zg'aluvchan tubi va u 
bilan bog'langan, birlamchi 3 va ikkilamchi 5 cho'lg'amga ega bo'lgan o'zak 4 
siljiydi. Aks ta'sir etuvchi kuch prujina 6 yordamida yaratiladi. O'zakning maksimal 
siljishi tufayli paydo bo'ladigan asosiy xatolik 1% dan oshmaydi.