O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. Matkarimov, F. Ahmadjonov

Takrorlash uchun savollar
1. Qanday yumshatish turlari mavjud?
2. Qanday toblash usullari bor?
3. Po‘latdagi o‘zgarishlarga legirlovchi elementlar qanday ta’sir
ko‘rsatadi?
4. Legirlangan po‘latlar qanday tasniflanadi va markalanadi?
5. Asbobsozlik po‘latlariga qanday termik ishlov beriladi?
6. Korroziyaning ma’nosi nima?
7. Korroziyani oldini olishning qanday usullari bor?
?

---

57


 
IV B O B
METALLMAS KONSTRUKSION MATERIALLAR
Bu bobda keltirilgan mavzularni o‘rganish natijasida
quyidagi bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lasiz:
•••••
metallmas materiallar;
•••••
polimerlar, ularning turlari va xossalari;
•••••
konstruksion polimerlar;
•••••
plastmassalar, ularning xossalari, tarkibi va turlari;
•••••
rezinalar va shishalar;
•••••
sopol (keramik) materiallar;
•••••
kompozitsion materiallar va ularni ishlab chiqarish usullari;
•••••
metall asosidagi kompozitsion materiallar;
•••••
polimer asosidagi kompozitsion materiallar.
4.1. Metallmas konstruksion materiallarning tasnifi
Hozirgi zamon mashinasozligining rivojlanishi keng ko‘lam-
larda har xil metallmas konstruksion materiallarni qo‘llash bilan
chambarchas bog‘langan bo‘lib, ular sanoatda keng o‘rin ol-
moqda (17-rasm). Ularga yog‘och, rezina, rezinali to‘qima va
plastmassalar kiradi.
Metallmaslar
Keramika
Tabiiy materiallar
Sun’iy materiallar
Oksidokeramika
Oksidsiz
keramika
Oyna
Yog‘och
Tosh
Charm
Rezina
Termoplast
Duroplast
Elastomer
17-rasm.
4.2. Polimerlar va plastmassalar
Metallmas materiallarning asosiy tarkibiy qismlari yuqori
molekular bolg‘alanish (polimer)lardan iborat bo‘lib, katta
molekular massaga ega bo‘lgan murakkab moddalardir.

---

58
Sun’iy ravishda tayyorlangan muayyan harorat va bosim
ostida plastik xossalarga ega bo‘lgan materiallar