O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Nazariya 
- haqiqatligi amaliy va nazariy jihatdan isbotlangan, borliqning biror 
sohasiga oid ma’lum g’oyalar, qarashlar, qonunlar va printsiplarni muayyan tizimi 
tushuniladi. 
Jamiyat - 
arabchadan umumiy

demakdir. Тabiatning bir qismi, borliqning alohida 

shaklini ifodalaydigan falsafiy tushuncha; odamlar uyushmasining maxsus shakli, 
kishilar o’rtasida amal qilinadigan ko’plab munosabatlar majmuasi. Jamiyat o’zida 
moddiylik va ma’naviylikni, ob’ektivlik va sub’ektivlikni, tabiiylik va ijtimoiylikni 
mujassamlashtiradi. 
Sosiologiya
- lotincha societas - jamiyat, Iogos ta’limot demakdir. Jamiyat 
to’g’risida, ijtimoiy munosabatlar sosial uyushmalarning rivojlanish va amal kilish 
qonunlari to’g’risidagi fan. Ogyust Kont tomonidan sosiologiya faniga asos solindi va 
atama ilmiy muomalaga kiritildi. 
Barqarorlik - 
ichki

va tashqi jarayon va tahdidlar natijasida vujudga keladi. 

Barqarorlik bir ijtimoiy-siyosiy tuzumdan boshqa bir ijtimoiy-siyosiy tuzumga o’tish 
davrida keskinlanishi mumkin. Jamiyat barkarorligining izdan chiqishi kishilar 
psixologiyasidagi salbiy o’zgarishlarda, qonunlarning ishlamasligida, ijtimoiy 
burchning ado etilmasligida, ijtimoiy ideallarning yo’qolishida, g’oya va mafkuraga 
loqaydlikning kuchayishida, turli jinoiy guruhlarning paydo bo’lishida, ijtimoiy 
adolat mezonlarining buzilishida, davlat idoralarining aholini boshqarish qobiliyati 
kuchsizlanishida, turli ziddiyatlarining keskinlashuvida o’z ifodasini topadi. 
Inson
- har qanday falsafiy ta’limotning asosini tashkil etuvchi fundamental falsafiy 
kategoriya. Boshqa biologik mavjudotlardan xotirasi, tafakkuri, tili, amaliy faoliyati, 
ongi bilan ajralib turadi. 
Antropologiya 
- yunoncha anthropos - odam va logos ta’limot demakdir. Odamning 
paydo bo’lishi va evolyusiyasi, odam irklari haqidagi fan. Antropologiya odam tana 

---

423 
tuzilishi, kishilar o’rtasidagi salbiy farklarni o’rganish asosida ish ko’radi. Ilmiy 
antropologiya mustaqil fan sifatida 19 asrda shakllangan. 
Shaxs 
- o’zida sosial sifatlarni mujassamlashtirilgan insonni ifoda etadi. Kishilar 
shaxs bo’lib tugilmaydi, balki jamiyatdagina shaxs bo’lib shakllanadi va rivojlanadi. 
Chunki insonga xos ijtimoiy sifatlar, fazilatlar avloddan-avlodga irsiy yo’l bilan 
o’tmaydi.
“Jadid
” - yangi, yangilikka intiluvchi bu harakat Тurkistonda XIX asr oxirlaridan 
vujudga kelgan. Siyosiy oqim, siyosiy harakat sifatida 1905 yillardan boshlangan. 
“