O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

4.
Ikki inkor hukmdan (asosdan) xulosa chiqarib bо‘lmaydi. Masalan: 
Ishsizlar tadbirkor emas. 
Talabalar ishsiz emas. 
5.
Ikki juz’iy hukmdan xulosa chiqarib bо‘lmaydi. Masalan: 
Ba’zi ayollar tadbirkordir. 
Ba’zi davlat arboblari ayollardir. 
6.
Asoslardan biri inkor hukm bо‘lsa, xulosa ham inkor mazmunda bо‘ladi. 
Masalan: 
Hech bir jinoyat jazosiz qolmaydi. 
Vatanga xiyonat qilish jinoyatdir
. 
Vatanga xiyonat qilish jazosiz qolmaydi. 
7.
Asoslardan biri juz’iy hukm bо‘lsa, xulosa ham juz’iy hukm bо‘ladi. Masalan: 
Yaxshi farzand ota-onasini hurmat qiladi. 
Ba’zi yoshlar yaxshi farzanddir. 
Ba’zi yoshlar ota-onasini hurmat qiladi. 
Sillogizm figuralari va moduslari 
Oddiy qat’iy sillogizmning strukturasida о‘rta terminning joylashishiga qarab 
sillogizmning tо‘rtta figurasi farq qilinadi. 
I figurada о‘rta termin katta asosning subyekti, kichik asosning predikati bо‘lib 
keladi. 
II figurada о‘rta termin katta va kichik asoslarning predikati bо‘lib keladi. 

---

282 
III figurada о‘rta termin har ikki asosning subyekti bо‘lib keladi. 
IV figurada о‘rta termin katta asosning predikati, kichik asosning subyekti 
bо‘lib keladi. 
Sillogizm asoslari oddiy qat’iy hukmlar (A, YE, I, 0)dan iborat. Bu hukmlarning 
ikki asos va xulosada о‘ziga xos tartibda (tо‘plamda) kelishi modus deb ataladi. 
«Modus» – shakl degan ma’noni anglatadi. Sillogizm figuralarining о‘ziga xos 
moduslari mavjud. Har bir figuraning tо‘g‘ri moduslarini aniqlab, tо‘g‘ri xulosa 
chiqarishda sillogizmning umumiy qoidalari bilan birga har bir figuraning maxsus 
qoidalariga ham amal qilinadi. Figuralarning maxsus qoidalari sillogizm 
terminlarining о‘ziga xos bog‘lanishi asosida aniqlanadi.