O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti ―oziq-ovqat texnologiyasi‖ kafedrasi

 
Bakteriyalarning spora hosil qilishi 
Faqat tayoqchasimon bakteriyalarda - batsillalarda spora hosil bo‘ladi. Spora tinch 
yotgan hujayra bo‘lib, uning qobig‘i vegetativ hujayraning qobig‘iga nisbatan ancha qalin 
va mustahkamdir. Uning tarkibida suv kamroq bo‘lib, tashqi muhitning ta‘siriga ancha 
chidamlidir. Bakteriyalarda faqat bitta spora hosil bo‘ladi. Shuning uchun spora hosil 
bo‘lishi, ko‘payish usuli emas, tashki muhitga moslashib yashash uchun kurash 
qobiliyatidir. 
Spora hosil bo‘lishida sitoplazma hujayraning o‘rtasiga yoki chetiga to‘planadi. 
Quyuqlashgan sitoplazmaning atrofida ikki qatlamli qobiq hosil bo‘ladi. Tashqi qatlam 
ozgina qalinroq bo‘lib, tarkibida yog‘ va smola moddalari mavjudligi sababli sporaga suv 
va boshqa moddalar kirishini qiyinlashtiradi. Ichki qatlam yupqa va elastik bo‘lib, bo‘lajak 
yangi vegetativ hujayra uchun qobiqqa aylanadi. Sporalar tashqi muhitga chidamli. Ba‘zi 
bakteriyalarning sporalari bir necha soat qaynatsa ham o‘lmaydi hamda kimyoviy 
zaharlarga chidamli bo‘ladi. Spora hosil bo‘lishi bir necha soat davom etadi. 
Sporalarning shakli va kattaligi turlichadir. Ular yumaloq, tuxumsimon, cho‘ziq 
bo‘lishi mumkin. Agar spora hujayraning o‘rtasida hosil bo‘lsa markaziy, hujayraning 

---

20 
Sporalarning o’sish tiplari: 
1 
— Qostridium Mutyricum—бир 
учидан усиши; 2—ВасШш subtilis— экваториал 
усиши (1000 марта катталаштириб курсатилган) 
oxiriga yaqin joylashsa