O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti tarix fakulьteti

1.2. A.P.Okladnikovning ilmiy tadqiqot ishlari

Oʼzbekiston hududida oʼrta paleolit davri yodgorliklari koʼp topilgan. Bu davrda ham odamning fizik tipi oʼzgarib, arxantroplar oʼrnini paleoantroplar yoki neandertallar egallaydi. Muzlik kengayib, havoning sovishi natijasida hayvonot va oʼsimlik dunyosi ham oʼzgargan. Issiqni sevuvchi hayvonlar halok boʼlgan yoki qisman janubga koʼchgan. Ularning oʼrnini yangi sharoitga moslashgan mamontlar, ayiqlar, Sibirь karkidonlari, otlar, bahaybat kiyiklar va boshqa hayvonlar olgan. Bu hayvonlarning suyak qoldiqlari Yevropa va Osiyoda, jumladan, Oʼrta Osiyoda ham topilgan. Bu davrda insoniyat taraqqiyotida ahamiyati katta boʼlgan yirik kashfiyotlar qilindi: odamlar olovni sunʼiy yoʼl bilan olishni kashf qildilar, ovchilik takomillashtirildi, toshga ishlov berish taraqqiy qilib, paykon, tosh bigiz, keskich va boshqa yangi mehnat hamda ov qurollari paydo boʼldi. Yogʼoch, suyak hamda teriga ishlov berish sohalari alohida ahamiyat kasb etdi. Goʼshtni pishirib isteʼmol qilish, qadimiy anʼanalarnisaqlash va davom ettirish bu davr odamlari ongining yanada taraqqiy etishini taʼminladi. Bu davrda tasviriy sanʼat hamda dastlabki diniy tasavvurlardan iborat totemizm, fetishizm va animizm kabilar paydo boʼldi. Odamni koʼmish marosimi ham shu davrda paydo boʼldi. Bu davrga oid madaniyat birinchi marta Frantsiyaning Le-Mustye gʼoridan topib oʼrganilgani uchun, u Mustye madaniyati deb ham ataladi.

Oʼzbekistonda Mustye davri yodgorliklarining turli tabiiy zonalarda uchrashi yurtimizda neandertal tipidagi odamlar keng tarqalganidan dalolat beradi.

Yurtimizda ushbu madaniyat yodgorliklarini birinchilardan bo’lib tadqiq etgan shaxs bu A.P.Okladnikovning asarlari, ilmiy tadqiqot ishlari ham muhim sanaladi.

Olim 60 ta monografiya va 1000 ga yaqin maqolalar muallifi, ularning ko'plari nemis, frantsuz, ispan va yapon tillariga tarjima qilingan. U aspiranturada tayyorlandi va 30 dan ortiq olimlarni bitirdi. Shuning uchun biz A. P. Okladnikovning ilmiy "maktabi" haqida gapirishimiz mumkin.

Shu jihatdan olimning ilmiy tadqiqot ishlarining asosiylari ro’yhatini keltirishni joiz deb bilamiz: