O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti dadaboyev hamidulla aripovich filologiya fanlari doktori, professor fan: tilshunoslik nazariyasi dars

Gibrid (duragay) tillar

• Gibrid (duragay) tillar: Mavrikiya orolidagi kreol tillari, Yaponiya va Gonkongdagi pijin-inglish, О‘rta Yer dngizi orollaridagi sobir tillari nisbatan sun’iy hisoblanadi. Ular tom ma’nodagi til emas. Masalan, Hind okeani orollaridagi kreol (duragay) tillari ingliz, fransuz, ispan, golland va portugal tillarida yerli aholi bilan muloqat vositasi sifatida qо‘llanishi natijasida paydo bо‘lganligi ma’lum.

Ikkitillik (bilinvizm) va kо‘ptillik(polilingvizm)

• Xalqlar о‘rtasidagi jips munosabatlar negizida ikkitillik (bilinvizm) va kо‘ptillik(polilingvizm) yuzaga keladi. Bilingvizmning hozirgi paytda bir qator, chunonchi, ommaviy (tо‘la) va qisman, birtaraflama va ikkitaraflama tiplari mavjud. Bilingvizm u yoki bu darajada kо‘pgina xalqlar taraqqiyoti davrida kо‘zga tashlanadi. Shuning uchun bilingvizm(polilingvizm) muammolari bir qancha xalqaro kongreslarning maxsus tahlil predmetiga aylangan (Oslodagi USH kongress, Kembridjdagi 1X kongress va h.k.). Bilingvizm(diglossiya) - a) tilning ichki о‘zgarishlari va b) tilning jamiyatdagi funksiyasiga aloqador hodisadir.
• Bilingvizmining ikki turi mavjud bо‘lib, ular о‘zaro farqlanadi. Tо‘la bilingvizm deganda ikki tillni mukammal egallash, har ikki tilda fikrni nafaqat ravon va qiynalmasdan ifodalash, balki har ikki tilda fikrlash, bunda tarjimaga amal qilmaslik tushiniladi. Bunday paytlarda ikki ona tilining mavjudligi xususida fikr yuritish о‘rinli. Ayni holatlarda tillar о‘rtasidai daraja-iyerarxiya faqat sо‘zlovchining etnik xususiyati nuqtai nazaridan, ya’ni birinchi ona til-о‘zi xos bо‘lgan millatning tili, ikkinchi ona tili esa-boshqa millatga taalluqli til.