O„zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari

III BOB. YOsh gimnastikachilar jismoniy sifatlarini rivojlantirish natijasi 

3.1. 5-6 yoshli gimnastikachilarda pedagogik kuzatuvlarni olib borish.   

5-6  yoshli  gimnastikachilar  jismoniy  tayyorgarligini  o„rganish  shuni 

ko„rsatadiki,  ularning  mashg„ulotlarida  musobaqa  mashqlari  xususiyatiga  mos 

hamda  jismoniy  va  texnik  tayyorgarlikka  baravar  ta‟sir  etuvchi  prinsipda 

qo„llaniladigan  mashqlar  etarli  darajada  o„z ifodasini topmaydi. Ushbu prinsipda 

qo„llaniladigan  mashqlardan  odatda  murabbiylar  tayyorgarlikning  ancha  keyingi 

bosqichlarida  foydalanadilar.  Vaxolanki,  keyingi  bosqichlarda  gimnastikachilar 

murakkab  koordinatsion  harakatlarga  hos  mashqlar  dasturlari  ustida  ishlashlari 

lozim  bo„ladi.  Etarli  darajada  shakllanmagan  jismoniy  va  texnik  tayyorgarlik 

ana shu murakkab dasturli mashqlarni  sifatli  bajarish  imkonini  bermaydi.  

SHuning  uchun  qo„shma  ta‟sir  etuvchi  mashqlarni  dastlabki  tayyorgarlik 

bosqichida  qo„llash  trenerlar  uchun  yosh  gimnastikachilarning  sport  mahorati 

ustida ko„proq va samaraliroq ishlash imkoniyatini  yaratadi. 

Ta‟kidlash  lozimki,  qo„shma  ta‟sir  etuvchi  (jismoniy  va  texnik 

tayyorgarlikka)  musobaqa  mashqlari  xususiyatlariga  mos  mashqlarni  dastlabki 

tayyorgarlik  bosqichida  qo„llashda  albatta  gimnastik  ko„p  kurash  turlari  nazarda 

tutilishi  lozim.   

Qayd  etilgan  fikrga  asoslangan  holda,  biz  dastlabki  tayyorgarlik 

guruhlarida  ko„p-kurashning  har  bir  turiga  yo„naltirilgan  o„z  ichiga  bir  vaqtni 

o„zida  ham  jismoniy,  ham  texnik  tayyorgarlikka  ta‟sir  etuvchi  mashqlar  saralab 

majmualarini  ishlab  chiqdik.  Mazkur  mashqlarni  qo„llashda  asosiy  e‟tibor  qo„l 

va  oyoqlarni  «yozuvchi»  va  «olib  keluvchi»  (dastlabgi  holatga)  mushaklar 

harakati  sifatlarini  tarbiyalashga  qaratildi. 

E‟tirof  etilayotgan  mashqlarni  tanlashda  biz  dinamik  mutanosiblik 

prinsipi  va  o„z  ichiga  musobaqa  mashqlari  xususiyatiga  moslikni  ifoda  etuvchi 

quyidagi  mezonlarga  asoslandik:  mashqda  ishtirok  etuvchi  asosiy  mushaklar 

guruhi;  harakatni  amplitudasi  va  yo„nalishi;  harakat  amplitudasidagi  aosiy  faza; 

kuchlanish  darajasi  va  uni  jadallashtirish  vaqti;  harakat  tezligi;  mushaklarni 

ishlash  maromi.  SHu  mezonlarga  assosan  maxsus  jismoniy  va  texnik 

---

 

  

tayyorgarlik 

birligi 

(chambarchas 

bog„liqligi) 

g„oyasini  aks  ettiruvchi 

mashqlarni  yalpi  (baravar)  qo„llash  uslubiyati  aniqlanadi.  Aynan  shunday 

mashqlar  bir  vaqtni  o„zida  maxsus  jismoniy  tayyorgarlik  va  texnik  elementlarni 

ko„pkurash turlari  bo„yicha shakllantirish  imkonini  beradi. 

 

 1-jadval