O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

rivojlangan hamda «kambag’al» davlatlar
ga ajratiladi. 
Mazkur tasniflarning aksariyati davlatdan ko’ra ko’proq jamiyatni tavsiflaydi. Buning 
ajablanadigan joyi yo’q. Chunki mazkur tasniflarning birortasi ham davlatni boshqa 
hodisalardan ajratib turgan bosh omil - siyosiy hokimiyatni amalga oshirishni inobatga 
olmaydi. Shu bois, tasniflashning hokimiyat munosabatlari, ya’ni hokimiyatning mohiyati, 
uning sinfiy (ijtimoiy) taalluqliligini tavsiflashga asoslangan turlari ham muhim ahamiyatga 
molikdir. 
Tasniflashga ayni shunday yondashuv hozirgi zamon faniga xosdir, boz ustiga 
bunday yondashuv davlatning tarixiy tiplari tushunchasiga asoslanadi. 

---

48 
Davlatni tasniflashning Yana ko’plab turli xil tizimlarini keltirish mumkin. Biroq, shuni 
ta’kidlash joizki, hozirgi vaqtda davlatni tiplarga ajratishda asosan ikkita - 
formatsiyaviy 
va madaniy (tsivilizatsion) 
yondashuv mavjud. Yaqin vaqtlargacha formatsiyaviy 
yondashuv mumkin bo’lgan yagona va ilmiy yondashuv sifatida e’tirof etib kelinardi. Zero, 
u davlat tipi to’g’risidagi masalaga bo’lgan marksistik munosabatni ifodalardi. Uning 
mohiyati shundaki, davlat xilini belgilashda tarix ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalar 
almashinuvining tabiiy-tarixiy jarayoni sifatida tushuniladi. Bu formatsiyalarning har biriga 
mos o’z davlat tipi bo’ladi. Bularga 
quldorlik, feodal, burjua va sotsialistik davlat 
tiplari kiradi, 
deb uqtirilardi. 
Formatsiyaviy 
(Yoki uni 
sinfiy 
deb ham atashadi) yondashuvga muvofiq ijtimoiy-
iqtisodiy formatsiyalarning almashinuvi ijtimoiy inqiloblar natijasida sodir bo’ladi va bu 
davlatning tarixiy bir tipidan boshqa, undan yuqoriroq tipiga o’tishni taqozo etadi. 
Bir yo’la shuni ham qayd yetish joizki, mazkur tipologiya