O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

O’zbekiston davlatining tashqi funksiyalari
1. Mamlakatning mudofaasi va milliy xavfsizligini ta’minlash. Endilikda mazkur 
funksiyani bevosita bajarish uchun davlatning qator organlari va o’z Qurolli Kuchlari 
mustaqillik asosida tashkil etilgan. Qurolli Kuchlarni zarur qurol-aslaha va boshqa moddiy-
texnika vositalari bilan ta’minlash ushbu funksiya tarkibida muhim o’rin egallaydi. 
2. YAqin va uzoq davlatlar bilan turli sohalarda o’zaro manfaatdorlik asosida 
hamkorlik olib borish funksiyasi. Aslida bu - yangi funksiya. Biroq qisqa davr ichida 
O’zbekiston dunyoning ko’p davlatlari tomonidan rasman tan olindi, ular bilan har xil 
shakllarda aloqalar, diplomatik munosabatlar o’rnatildi, ikki tomonlama shartnomalar 
4
[4]
«Халқ сўзи», 1996 йил 30 август. 

---

104 
tuzildi. Dunyoda ko’pchilik mamlakatlar bilan hamkorlik olib borish O’zbekistonning ijtimoiy, 
iqtisodiy va siyosiy taraqqiyotida muhim ahamiyatga molikdir, shu bois xalqaro 
munosabatlar sohasida faoliyat ko’rsatuvchi davlat organla-ri va idoralarini tuzish, ularni 
munosib xodimlar bilan mustahkamlash jiddiy rol o’ynaydi. 
Respublikamizning yuqorida sanab o’tilgan funksiyalarini bajarish uchun davlat 
mexanizmini takomillashtirish muhim ahamiyatga ega. Bunda, avvalambor, davlat organlari 
shakllanishining demokratik asoslarini mustahkamlash, qonun va boshqa normativ huquqiy 
hujjatlarda davlat apparati vakolatlarini qat’iy belgilab qo’yish, boshqaruv organlari tizimini 
iqtisodiyotda bozor munosabatlari xususiyatlari, talablariga binoan qayta tashkil yetish va 
uning huquqiy maqomini belgilash ko’zda tutiladi. Chunki endilikda iqtisodiy sohada davlat 
bilan bir qatorda jamoa (ommaviy) va xususiy boshqaruv unsurlari paydo bo’lmoqda. 
YAngi davr vazifalarini ado qila oladigan davlat xizmatchilari guruhlarini tayyorlash va 
qayta tarbiyalash jiddiy vazifa hisoblanadi. 
Shunday qilib, davrlar o’ta borishi bilan davlatning funksiyalari tizimi ham o’zgarib 
boraveradi. Umuman davlat bor ekan, u ma’lum funksiyalarni bajarib turadi, aks holda 
uning mavjudligi hech bir ma’noga ega bo’lmay qoladi, albatta. Biroq ana shu zaruriy 
funksiyalarning davlat tomonidan bajarilishi har xil darajada bo’lishi mumkin. Bu, so’zsiz, 
ko’pgina omillarga, shu jumladan, davlatning moddiy-iqtisodiy imkoniyatlariga, demokratik 
tartibga, ichki va tashqi vaziyatga bog’liq bo’lishi tabiiy holdir. 
Xullas, jamiyatda davlat qachon zarur bo’lmay qolsa va u fuqarolik jamiyati 
tuzilmasiga uygunlashib ketsa, o’sha paytda uning funksiyalari ham barham topadi va ular 
jamiyatning o’zini o’zi boshqaruvchi sub’yektlari zimmasiga ma’lum o’zgarishlar bilan 
yuklanadi. Bu haqda uzil-kesil va batafsil xulosa chiqarishga hali erta, ammo jamiyatning 
o’sha yuqori darajadagi taraqqiyotiga erishilgan sari mazkur muammo tobora oydinlashib 
boradi, insoniyat rivojlanishi esa uzoq kelajakda o’sha har tomonlama yuksak marralar sari 
borishi muqarrardir.