«O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»


-mashq.   Parchani o‘qing. Unda  ota



Download 265,61 Kb.
bet60/122
Sana20.09.2021
Hajmi265,61 Kb.
#179832
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   122
Bog'liq
«O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»-fayllar

60-mashq.
  Parchani o‘qing. Unda 
ota
  va 
padar
  so‘zlarining ma’no-
doshligidan nutq boyligini ta’minlashda qanday foydalanil-
ganligini izohlang.
Maryam opa ko‘rsatgan stullarga endi joylashgan paytimizda ulkan adi-
bimiz Odil Yoqubovning xiyol bo‘g‘iq, ammo o‘ktam ovozi hammamizni 
oyoqqa turg‘izib yubordi.
– Eh-he! Xuddi otasining uyidadek kerilib o‘tirishini ko‘ring bularni! – 
...tik gavdasini oldinga tashlabroq shoshmasdan kirib kelardi oqsoqol adib.
– Otamizniki bo‘lmay kimniki! – bo‘sh kelmadi Pirmat aka ham. 
– Siz faqat bizga emas, yana o‘nlab shogirdlaringizga ham ma’naviy 
padarsiz, ustoz! (A. Ko‘chimov)
61-mashq.
  Matnlarni o‘qing, ma’nodosh so‘zlarning qo‘llanishiga 
diqqat qiling.
1. Bu g‘ayritabiiy vajohatga to‘la sas o‘tovda keng, og‘ir po‘stinga 
o‘ralgancha endigina uyqu to‘riga chirmalgan Ermanga shunchaki itning 



59
ovozi emas, balki yer bag‘irlab o‘rmalab kelayotgan baloyi azim – qirq 
ming oyoqli yovuz, dahshatli bir maxluqning sharpa – sadosidek tuyul-
di.  (N. Norqobilov) 2. Do‘stim Sharif aytganki, «E o‘rtoqlar, durustroq 
o‘ylanglar. Bu o‘zi muzey bo‘lsa, muzeyda tarixdan, ya’niki o‘tmishdan 
o‘zga yana nima bo‘lishi mumkin?!» Xayriyatki, tushunishgan. Ular av-
valboshdan tushunishga moyil edilar, lekin tushuntiradigan mard topilmay 
garang bo‘lardik. Ha, birodarlar, marhum do‘stimiz shunday mard odam 
edi.  (Murod Muhammad Do‘st)
62-mashq.
  Matnni o‘qing. Leksik va sintaktik ma’nodoshlikning nutq 
boyligini ta’minlashdagi ahamiyatini tushuntiring.
O‘shanda his-hayajonga bandi bo‘lgan Erman qasam zamiridagi o‘ta 
og‘ir, o‘ta zalvarli yukni dastlab to‘la his etmagan, guldor kigiz ustida 
bamisoli baqadek tosh qotib o‘tirgan, hayratdan tosh qotgan Itolmasning 
behad quturishini va uning g‘azabkor bo‘kirishidan tog‘lar boshi ko‘chib, 
olam ostin-ustun bo‘lib ketishini kutgan. Biroq u kutgan hol yuz ber-
ma 
di – Itolmas quturmadi. U biror muddatdan so‘ng xayolini jamlab, 
jilovlab, avvaliga nimtabassum qildi, so‘ng kuldi. (N. Norqobilov)
63-mashq.
  Matnni o‘qing. Nutq tuzuvchining qanday gap shakllari-
dan foydalanganini aniqlang, bu jihatlarning nutq boyligini 
ta’minlashdagi o‘rnini tavsiflang.
Yaxshiboyev hozir o‘zi gaplashgan yigitning qiyofasini ko‘z oldiga 
keltirdi: yoshi qirqda, lekin, nari borsa, o‘ttizlik ko‘rinishi bor: qomat-
dor, xipcha, sochlari orqaga taralgan, silliq taralib, ustidan lok sepilgan; 
to‘qrang kostyumi sutday oppoq ko‘ylakda, misoli tanburning toriday 
tarang; yuzida tavoze, ammo jilmaygani sezilmaydi. Necha yildirki
Yaxshiboyev uning yuzini ko‘rib, «odam degan qanaqasiga jilmaymasdan 
ham tavoze qilishi mumkin», deya bosh qotiradi. Birinchi yordamchi esa 
buning tamoman aksi: dehqonsifat; semiribroq ketgan; yoshi ham biror 
ellikni qoralagan; gaplari keskin va bejog‘siz. (Murod Muhammad Do‘st)
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik lu-
g‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular 
ishtirokida gaplar tuzing.




Download 265,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish