O’zbekiston davlat konservatoriyasi “Ovoz rejissyorligi akustikasi asoslari” Fanidan ma’ruzalar matni Tuzuvchi: Holida Yunusova

Singallarni qayta ishlash turlari

Ekvalayzerlar tovush to`g`irlagichlar oilasining eng keksa vakilidir va eng

taniqli tovush to`g`irlagichlardan sanaladi. Uning tarixi o`tgan asrning 30 yillariga

---

borib taqaladi. Ekvalayzer so`zi inglizchadan olingan bo`lib, “tenglashtirish” degan

ma`noni anglatadi.

Ilk bor ekvalayzerlarni telefon aloqasidagi yuz bergan nosozliklarni bartaraf

etish maqsadida qo`llashgan. YA`ni uzoq masofadagisimlardan kelayotgan

tovushning yuqori chastotalari pasayib ketardi. Tabiiy ovoz tembrini joyiga

keltirish uchun esa aloqaning qabul qilish uchini ma`lum bir xolatdagi chastota

amplitudasi xarakteristikasini joyiga keltirish kerak edi.

Tembr regulyatori oddiy ekvalayzerlarga misol bo`la oladi. Biz bunday

regulyatorlarni avtomobilning maishiy ovoz kuchaytirib beruvchi uskunasida,

priemnik yoki magnitofonlarda uchratishimiz mumkin. uning yordamida

tovushlarni didingizga qarab, turgan joyingizdan o`zgartirishingiz mumkin.

Ekvalayzerlarning xar xil funksiyali turlari mavjud. Bunga misol tariqasida grafik

va parametrik ekvalayzerlarni olishimiz mumkin. Grafik ekvalayzerlar bu

oddiygini murvat (polzunok) bilan boshqariladigan va o`zgarib turuvchi kuchayish

koeffisenti chiziqli filtr bilan terilgan uskunadir. Parametrik ekvalayzerlar o`z

qarindoshlari orasida o`zining qayishqoqligi bilan ajralib turadi.Parametrik

ekvalayzerlar nafaqat filtr koeffisentini kuchayishini boshqaradi balki uning

chastota polasasining qalinligi (dobrotnost) bilan ajralib turadi.

Umuman, jilo berishda ishlatiladigan moslamalarning turlari juda ko`p. Ularni

ham jilo berishda, ham yozuvning kamchiligini yo`qotishda qo`llash mumkin.

Hozirgi kunda xar xil turdagi reverberatorlar, turli effektlar jamlangan

«obrabotkalar» mavjud: