O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi ahmadjon o‘lmasov iqòisodiyot asoslari qayta ishlangan nashri

13.9. Jahon xo‘jaligida integratsiya va globalizatsiya
Hozirda jahon xo‘jaligi o‘z safiga yangi mustaqil mamlakatlarning
kirib kelishi bilan tavsiflanadi. Keyingi 10 yilda unga ilgarigi rejali
tizimdan chiqib bozor yo‘liga o‘tgan mamlakatlar, shu jumladan,
O‘zbekiston ham kelib qo‘shildi. Bu xo‘jalikka xos narsa iqtisodiy
aloqalarning chuqurlashuvi va muntazam tus olishi bo‘lib, bu

---

1 3 8
integratsiya jarayonlarini yuzaga keltiradi. 
Integratsiya
(
ingl
. integration)
iqtisod ishtirokchilari faoliyatining birlashib ketishini anglatadi. Avval
mamlakatlar iqtisodi bir-biridan mustaqil rivojlanadi, bu iqtisodiy
differensiatsiya
(
ingl.
difference) hisoblanadi, so‘ngra iqtisodiy zarurat
integratsiyalashuvga olib keladi. Integratsiya ikki va undan ortiq
chegaradosh, tarixan aloqalari bor mamlakatlardan boshlanadi. Bir
hududda joylashgan ozchilik mamlakatlarning integratsiyasi 
mintaqaviy
integratsiya
deyiladi. Qo‘shni mamlakatlarning umumiyligi ko‘p
bo‘lganidan dastlab ular o‘zaro yaqinlashadi. Shu sababli dastlab
Fransiya va Belgiya o‘zaro integratsiyalashgan, Fransiya Mo‘g‘uliston
bilan, Belgiya esa Indoneziya bilan integratsion aloqa o‘rnatmagan.
Iqtisodiyotning rivojlanish sharoiti o‘z-o‘zidan Markaziy Osiyo
davlatlarining mintaqaviy integratsiyasini muqarrar qiladi, chunki bu
davlatlarning umumiyligi bor: ularning maqsadi bir, hududi chegaraviy,
yagona suv manbalaridan foydalanishadi, tabiiy resurslari, xalqning
ko‘nikmalari yaqin, tili va madaniyati yaqin, dini islom, transporti
tutash (avtomobil va temiryo‘llar), iqlimi bir va h.k.
Mintaqaviy integratsiya kengayib, unga yangi mamlakatlar
qo‘shilishi, ular iqtisodiy ittifoqining shakllanishi natijasida jahon
xo‘jaligidagi integratsiya paydo bo‘ladi.