O'quv – uslubiy majmua tarkibi

Qolip gillarini va bog‘lovchilari

Quymakorlikda qoliplash uchun qolip gillari bilan tanishib chiqish hamda ularni bog‘lovchi moddalarinng turlarini aniqlash.

Quymakorlik qoliplash gillari deganda yupqadispers donachalardan iborat (o’lchami 22 mkm kam) suvli alyumoslikatlari deb tushunalada va ular bog‘lovchi, termoximik xususiyatga ega va uni bog‘lovchi sifatida ishlatib puxta, quymaga yepishmaydigan qolip aralashmasi tayyorlash mumkin.

Qolip qumlari kaolinit, montmorillonit va muskovitdan iborat.

Kaolinit-kaolin gillarini asosiy minerali. Kaolinit oq rangli suvli alyumosilikat, uni kattiqligi 2...2,5 maos shkalasiga muvofiq, zichligi 2,58...2,60 g/sm³, suyuqlanish darajasi 1750...1790⁰C. Kaolinit 100-140⁰C qizdirilsa gigroskopik va 350-580⁰S konstitutsion namligi ketadi va metakaolinitga o‘tadi, bunda gil bog‘lovchi xususiyatini yuqotadi. Bu jarayon “gilni liamotizatsiyasi” deb nomlangan 900-1050⁰C darajada metakaolinit amorf komponetlarga ajraladi Al₂O₃ va SiO₂; 1200-1280⁰C orasida (mullit) hosil bo‘ladi.

Bu komponent bog‘lovchi xususiyatiga ega emas va ko’proq utcha chidamli material.

Montimorillonit -bentonit gillarini asosiy minerali hisoblanadi (suyuqlanish darajasi 1250...1300⁰C).

Montmorillonit mineralini kimyoviy tarkibi uzgarib turadi. Montmorillonit yumshok material va kuk, yashil, pushti ranglarga egadir.

Montmorillonit 100⁰C qizdirilsa undan 18% suv ajraladi, 500-700⁰C daraja orasida konstitutsion namligini va suvda bo‘rtish (nabuxanie) xususiyatini yuqotadi. 730...850⁰C darajada uni kristallik reshyotkasi bo’ziladi va montmorillonit amorf materialga aylanadi.

Muskovit– gidroslyudalar katoriga kiradi. Gidroslyuda gillari aslida slyudani kaolinitga parchalanish materialidir. Muskovitni kristallik reshyotkasi montmorillonit reshyotkasiga uxshaydi, farklanishi, bu suvni molekulalari urniga paketlari orasida kaliy ionlari joylashgan.