Онвектив иссиқлик алмашиниш

Иссиқлик жараёнларининг ҳаракатлантирувчи кучи

Муҳитлар температураси ўртасида бирор фарқ бўлгандагина иссиқлик температураси юқори бўлган муҳитдан температураси паст бўлган муҳитга ўтади. Бундай температуралар фарқи иссиқлик алмашиниш юзаси бўйлаб ўзгаради, яъни улар бир хил ийматга эга бўлмайди. Шу сабабли иссиқлик алмашиниш жараёнларини ҳисоблашда ўртача температуралар фарқи t_ґР деган тушунча ишлатилади. Муҳитларнинг ўртача температуралар фарқи иссиқлик алмашиниш жараёнларининг ҳаракатлантирувчи кучи деб юритилади.

Суюқликлар температураларининг иссиқлик алмашиниш юзаси бўйича ўзгариши муҳитларнинг ўзаро йўналишига боҲлик ( - расм). Иссиқлик алмашиниш аппаратларида иссиқ ва совуқ суюқликлар ўзаро параллел ( - расм, а), қарама-қарши ( - расм, б) ёки ўзаро кесишган ( - расм, в) бўлиши мумкин.

Булардан ташқари амалда иссиқлик ташувчи агентларнинг анча мураккаб схемалари ҳам учрайди ( - расм, е, ж). Иссиқлик ташувчи агентларнинг йўналиши бир ёки қарама-қарши томонга йўналган бўлганда ( - расм), ўртача температуралар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:
бу ерда t_КА ва t_КИ - иссиқлик алмашиниш аппаратининг четларидаги температураларнинг катта ва кичик фарқлари. Температураларнинг бу фарқлари қуйидагича аниқланади:
t_КА = t^’₁ - t^’₂; t_КИ = t^’’₁ - t^’’₂;
ёки
t_КА = t^’’₁ - t^’₂; t_КИ = t^’₁ - t^’’₂,

Агар t_КА/t_КИ < 2 бўлса, ўртача температуралар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:

Бундай ҳисоблашда хатолик 4% дан ортмайди.

( ) тенгламадан кўриниб турибдики, агар t_КА = 0 ва t_КИ = 0 бўлса, унда t_ґР = 0; агар t_КА= t_КИ бўлса:
t_ґР = t_КА = t_КИ
Агарда иссиқлик ташувчи агентлардан бирининг температураси юза бўйича ўзгармаса (тўйинган буғнинг конденсацияланиши, сукликнинг қайнаши), бундай шароитда t_ґР нинг қиймати ( ) ёки ( ) тенгламалар бўйича ҳисобланади.
Агар иссиқлик ташувчи агентларнинг йўналиши ўзаро кесишса, ўртача температуралар фарқи қуйидаги тенглама билан топилади:

бу ерда _t - муҳитларнинг температуралари нисбатига боғлиқ бўлган коэффициент. Бу коэффициент қиймати тегишли адабиётларда келтирилади.