Онтология-борлиқ фалсафаси

БОРЛИҚ ВА ЙЎҚЛИК ДИАЛЕКТИКАСИ

• Йўқлик борлиқни инкор этади ва нарса, жисм, ҳодиса,
• онг ўзлигини йўқотган ҳолатда «йўқлик» атамаси ишлатилади.

• Борлиқ фалсафий категория сифатида дунёни унинг бутун
• ранг-баранглиги ва турли-туман намоён бўлиш шакллари
• билан яхлит акс эттириш имконини беради.

• Борлиқ ва йўқлик ўртасида диалектик ўзаро алоқа мавжуд.

• Ўтган замондаги борлиқ йўқликдир.
• Борлиқ доим ҳозирги замонда мавжуд бўлади,
• у фақат ҳозирги замонда ўзини намоён этади.

• Борлиқ шакллари

• ижтимоий борлиқ

• инсон борлиғи

• Табиат борлиғи
• Нотирик табиат
• борлиғи

• Маънавий
• борлиқ

• Борлиқнинг асосий шакллари:

• Моддий борлиқ –
• табиат ва атроф оламдаги
• моддий (масофа, масса, ҳажм,
• зичликка эга бўлган) жисмлар,
• нарсалар, ҳодисаларнинг
• мавжудлиги

• Идеал борлиқ – идеалнинг мустақил
• реаллик сифатида индивидуаллашган
• руҳий борлиқ ва объективлашган
• (индивиддан ташқаридаги) руҳий борлиқ
• кўринишида мавжудлиги

• Инсон борлиғи – инсоннинг
• моддий ва руҳий (идеал) бирлиги
• сифатида мавжудлиги, инсоннинг
• ўз-ўзича борлиги ва унинг моддий
• дунёда борлиги

• Ижтимоий борлиқ –
• инсоннинг жамиятда
• борлиги ва жамиятнинг борлиги
• (ҳаётнинг мавжудлиги,
• ривожланиши)

• Ноуменал борлиқ (“ноумен” – сўзи, “ўз-ўзича”) – уни ташқаридан ким
• Кузатаётганоиги англашидан қатъий назар реал мавжуд борли;
• Феноменал борлиқ (“феномен” – сўзи, “тажриба орқали берилган ҳодиса”) –
• Зоҳирий борлиқ, яъни билувчи субъект қандай кўришига боғлиқ.

• Онтология-борлиқ
• фалсафасининг муаммолари

• Борлиқ ва йўқлик

• Мавжудлик ва
• номавжудлик

• Тирик табиат
• борлиғнинг иккинчи даражаси

• Руҳсиз жисмлар
• борлиғи

• Инсон онги
• борлиғи

• 1.Барча предметлар
• 2.Ҳайвонлар
• 3.Ўсимликлар

• 1.Муайян одамлар
• болиғи
• 2.Ижтимоий борлиқ
• 3. Идеал борлиқ

• Тирик табиат борлиғининг
• Биринчи даражаси

• Микро элементар зарралар,
• Корпускулалар,
• Атомлар, электронлар,
• протонлар

• Борлиқнинг XX аср, дунё миқёсидаги тартибсизлик, абсурд
• ва интиҳо асри, бунёд этган янги постмодернистик шаклини
• эълон қилган постмодерн йўналиш бошбошдоқлик ҳамда
• тартибсизлик томон юз тутган.

• Ҳозирги замон постмодерн фалсафаси мантиқан тугалланган
• шаклда борлиқни ҳам, субъектни ҳам инкор этади.

• Борлиқнинг интиҳоси - апокалипсис, исён, номуайянлик ва спонтан-
• лик - постмодернизмнинг энг кенг тарқалган мавзуларидан биридир.
• «Вазият алоқа қилувчиларнинг чексиз миқдори юкланган, дастлабки
• сигнални фарқлаш ва аниқ адресатни аниқлаш мумкин бўлмаган
• чексиз компьютерни эслатади

Хулоса

• Борлиқ бизнинг мавжудлигимиз асоси, нотирик, тирик табиатнинг яшаш усулидир. Макон ва вақт ҳақидаги фалсафий қарашларни умумлаштириб ва бу категориялар мазмунини дунё ҳақидаги ҳозирги табиий-илмий билимлар билан бойитиб, юқорида айтилганлар нуқтаи назаридан макон ва вақтнинг асосий хоссаларини қайд этиб ўтамиз - макон кўламлилик, бир жинслилик ва кўп ўлчовлилик билан тавсифланадиган мавжудлик тартиби, вақт эса давомлилик, орқага қайтмаслик ва изотроплик, яъни мумкин бўлган барча йўналишларнинг тенг ҳуқуқлилиги хос бўлган воқеаларнинг ҳаракат тартиби ва кетма-кетлигидир.