«ona tili o`qitish metodikasi» fani

Maktabda ona tili o`qitishning maqsad va vazifalari. Maktabda ona tili o`qitishning bosh maqsadi tilning jamiyatda tutgan o`rni, bajaradigan vazifasi bilan belgilanadi. Ma`lumki, til jamiyat a`zolari o`rtasida aloqa-aralashuv vositasi, insonni fikrlash va fikr mahsulini og`zaki va yozma ravishda bayon qila olish, o`z ichki kechinmalarini ifodalash vositasi bo`lib xizmat qiladi. Ona tilini o`qitishdan maqsad tilning jamiyat a`zolari o`rtasida bajariladigan ana shu vazifasidan kelib chiqadi. Chunki kishilar o`z faoliyatlarining barcha sohalarida bir-birlari bilan faol munosabatda bo`ladilar. Ular doimo o`zlarini o`rab olgan moddiy borliqdagi narsa-buyumlar, voqea-hodisalar to`g`risida fikr yuritadilar va o`z fikrlarini bir-birlariga ma`lum qiladilar. Demak, jamiyatda fikr almashish qonuniy zaruriyatdir. Odam orasida fikr almashish bo`lmasa, jamiyat taraqqiyotdan to`xtaydi. Fikr esa faqat til yordamida ro`yobga chiqadi. Shuning uchun ham har bir kishi undan foydalanishni bilishi va avvalo uni egallab olishi zarur. Tilni o`rganish bu faqat uning grammatik qurilishini bilish, tushuncha, ta`rif va qoidalarni o`zlashtirib olish emas balki ona tilining boy imkoniyatlaridan foydalanib, fikrni og`zaki va yozma shakllarda to`g`ri, ravon ifodalash malakalarini egallashdan iboratdir. Ona tili fani bolaga tilni o`rgatish bilan birga, uning serqirra imkoniyatlaridan nutqda foydalanish me`yorlarini ham o`rgatadi. Shunday qilib, ona tili ta`limi oldiga qo`yilgan ijtimoiy buyurtma o`quvchi shaxsini fikrlashga, o`zgalar fikrini anglashga va shu fikr mahsulini og`zaki va yozma shaklda savodli bayon qila olishga, ya`ni kommunikativ savodxonlikni rivojlantirishga o`rgatishdan iborat. Shundan kelib chiqqan holda ona tili ta`limi oldiga mukammal shakllangan, mustaqil fikrlay oladigan, nutq va muloqot madaniyati rivojlangan-savodxon shaxsni kamol toptirish maqsadi qo`yiladi.

Shu maqsaddan kelib chiqqan holda DTS talabiga ko`ra ona tili ta`limining mazmuni:

• 
  o`quvchining fikrlash salohiyatini, aqliy rivojlantirishni, mantiqiy tafakkurni o`stirish;
  
• 
  o`z-o`zini, moddiy borliqni tilning ifoda vositalari yordamida anglashga hamda o`z fikri va his-tuyg`ularini ona tilining keng imkoniyatlari doirasida bayon eta olishni o`rgatish.
  

Shunday qilib, UO`T ta`lim maktablarining 5-9-sinflarida o`qitilgan “Ona tili” o`quv fani o`quvchilarda:

• 
  o`zbek tilining fonetikasi, leksikasi,va grammatikasi bo`yicha nutqning og`zaki va yozma shakllaridan keng va to`g`ri foydalanish uchun zarur bo`lgan ilmiy-amaliy ma`lumotlar berishni;
  
• 
  o`zbek tilidan to`g`ri tallafuz, imlo va punktuaciyaning asosiy qoidalarini o`zlashtirib olishni;
  
• 
  ona tilining xazinasi bo`lmish turli lug`atlardan foydalana olish ko`nikmalarini hosil qilishni;
  
• 
  muayyan bir xabarni ma`lumotni turli shakllrda ifodalay olish ko`nikmalarini hosil qilishni;
  
• 
  kundalik hayot uchun zarur bo`lgan ish qog`ozlarini yuritish ko`nikmalarini;
  
• 
  yosh va malaka darajasida mos bo`lgan badiiy, ilmiy siyosiy asarlarni o`rganib, ular haqidagi fikr mulohazasini, shaxsiy munosabatni og`zaki va yozma shakllarda to`g`ri bayon eta olish ko`nikmasini;
  
• 
  moddiy borliqni o`rganish va uni tafakkur birliklarida ifodalashda, jamiyat a`zolari orasida muloqot o`rnatishda ona tili va boshqa tillarning beqiyos ahamiyatini his etish uchun zarur bo`lgan nazariy ma`lumot va amaliy ko`nikmalar berishni asosiy vazifa qilib oladi.