-
М енинг аниқлашимга қараганда, сиз уни бир эмас,
кўп марта кўрган бўлишингиз керак... Бўпти, гапни с ал
узоқроқдан бошлайлик. С из М<
1
ликанниг бундан анча йил
муқаддам биров билан судлашганини билармидингиз?
-
М алика судлашган эканми? Ким би лан ? Қачон?
-
Бундан хабарингиз йўқмиди?
- Сиздан
биринчи
эшитяпман.
Тавба!
М енинг
анойилигим... Илтимос, менга туш унтириб берсангиз!
- М алика ўша сиз кўрган, Раҳимжон М аҳмудов
деган йигит билан судлашган.
Улар
бир-бирларини
ёқтириш ганига қарамай^ М алика уни қаматган.
-
Тавба! Демак, М алика унинг ҳам ш ўрини қуритган
экан-да?
- Раҳимжон қамоқдан чиққандан кейин, улар бояги
уйда маълум муддат бирга ҳаёт кечиришган. Ниҳоят,
Раҳимж он уйдан кетган. У сизнинг янги уйингиз яқинида
жойлаш ган, бугунги кунда дадангизнинг хокипойи қўйилган
қабристонга келиб, қоровулчилик қила бошлаган. Қисқаси,
сиз Раҳимжонни ҳеч бўлмаганда
дафн маросими пайтида
ёки дадангиз қабрини зи ёрат қилиш га борганингизда
учраггансиз...
- Демак, мен уни танимаганман. Ишонинг. Касбим
ўзи шунақа. Касалхонага одамлар келиб-кетиш аверади...
- Шундай бўлиши ҳам мумкин. Аммо мен буни
ш унчаки фаромуш хотирлик деёлмайман. Бу сизнинг ўз
тақдирингизга ҳам, дадангизнинг тақдирига ҳам ўта лоқайд
қараганингиздан далолат беради.
- Чиндан лоқайдлик қилган бўлсам керак. Билмадим.
Бунинг устига, унинг бош қа ерга, қабристонга келиб туриш и
хаёлимга сигмаган. Уни таниганимда, албатта, келиб сизга
айтардим... Бу
йигитнинг менга, мен туфайли да дам га
нисбатан қандайдир адовати бўлган, деб ўйлаяпсизми?
- Унинг адовати бўлгани аниқ...
- Нега? М алика учун ми?
- М алика учун...
- С из бир неча ойдан буён дадамни ҳам қўйиб, менинг
ҳаётим билан жиддий қизиқаётганингизни билгандим.
Узимча аж абланиб юргандим.
-
Бу ишда дадангиз борасида қанчалик маълумотга
эга бўлсам, сиз ҳақингизда ҳам ш унчалик маълум от
тўплаш имга тў!-ри келди. Бундан сўнг ҳам, иш, афтидан,
ш у йўсинда борадиганга ўхшайди. Л екин мен дадангизни
82
•
бирон сония унутганим йўк. Ҳамон
ran биринчи навбатда
дадангиз устида боряпти. У киш ининг тақдири бизга муҳим
бўлмаса, сизнинг ҳаётингизга қи зи қи б хам ўтирмасдим,
- деди терговчи.
-
Халиги
йигитнинг,
Раҳимж оннинг
адовати
борлигига барибир ақлим бовар қилмаяпти. Наҳотки,
М аликага уйланиб аж ралганим бунга боис бўлса? Йўқ, мен
унга нима ёмонлик қилибман ? Хўп, менга нисбатан қасди
бўлса, каса.лхонага бормайдими? Кун бўйи ёлғиз ўтираман.
Дадамда гуноҳ нима?
-
Рахимжон, ким билсин, балки, умуман, ўз ҳаёти
учун адоватга берилгандир. Бунга ф ақ ат М алика сабаб
бўлгандир.
-
Демак, ҳар калай, дадамга у таж овуз қилганми ?
Бечора дадам... Нега очиқроқ гапирмаяпсиз?
-
М ен, у таж овуз қилганми, йўқми, бу ҳақда
ҳозирча сизга ҳеч нарса деёлмайман. Аммо ўртада
адоват бў.хганига ишончим комил. Биласизми, ж иноятчи
ҳам, одатда, ўзича бировни айблаб, кейин ж иноятга қўл
уради. Бу ran қанчалик ғайритабиий туюлмасин,
амалда
шундай. Раҳимжонда бунга асос бор. Л екин шунинг
баробарида, ҳали Рахимжон қотиллик қилгани аник, эмас.
Аввало, қўлимда унинг айбдор эканини тасдиқлайдиган
биронта далил йўқ. Бундан таш қари, олдимизда кўп
нарсалар ж ум боқ бўлиб турибди. М асалан, чиндан у нега
сиздан эмас, дадангиз дан интиқом олиш и керак? Малика
туф айли сизга, сиз туфайли дадангизга нисбатан адовати
бўлганига қарамай, унинг бу огир ж иноятга қўл уриши,
балки,
боя айтганингиздек, унчалик ақл бовар қиладиган
хатги-ҳаракат эмасдир? Қисқаси, бундай бўлган тақдирда,
Раҳимж оннинг дадангизга нисбатан қандай касди бор
эди, бунга адоватдан бўлак сабаблар қўш илдимикин ? Мен
Раҳимжондан аллақачон ш убҳаланганим учун ҳам уни
дарҳол ҳибсга олиш им мумкин эди. Д екин бу саволларга
ж авоб топмай туриб, ундай қилолмайман. Бунинг устига,
масалан, бош қа бир йигит дадангизни Раҳимжондан
кўпроқ таъқи б қилган. Бу, албатта, Раҳимжонни оқлашга
боис бўлолмайди, аммо уни қоралаш га ҳам халал беряпти...
Биласизми, умуман, мен турли киш илардан анча-мунча
гапларни сўраб-суриш тириб,
ойлар бадалида тинимсиз
ўйлаган, изланган бўлсам-да, тўгриси, ҳамон ўзимни
83
қизиқтирган дастлабки саволга иш ончли, ан и қ ж авоб
топганим йўқ. Қодир отага кихгнинг қасди бўлган? Кўриб
турибсиз, биз айланибг-айланиб, яна эски муаммога тўҳнаш
келдик. Бу ерда ҳамма бало шундаки, биз дадангиз ҳаётини
ҳозир ҳам яхш и тасаввур қилолмаяимиз. М ен сизни
янгидан сўроққа тутиб, дадангиз, у киш ини таъқи б қилган
йигит тўгрисида суриштирмайман. Безовталанманг. Мен
бугун сизни бунинг учун чақиртирганим йўқ.
Чунки сиз
ф ақат дадангиз эмас, ўз ҳаётингизни ҳам кўнгилдагидек
билмайсиз.
-
Дадамни ким таъқиб қилган экан? К ечирасиз,
мени бундан ростдан ҳам хабарим йўқ. С ези б турибман,
сиз менга айтмайсиз! Майли... Буниси майли. М ени ақалли
бугун нега чақирганингизни ҳам айтмайсизми?
-
С из
ўзингизни
кўпинча
олиж аноб
одамдек
тутишга ҳаракат қиласиз, - деди терговчи. - Умуман, сиз
ўзингизни, олижаноб одам, деб ўйлайсиз. Очиги, мен ҳам
сизии ҳозиргача маълум кусурларингиз борлигига қарамай,
суяги тоза,
яхш и одам, деб ўйлаб келдим. Л екин энди
сиз ҳакда ундай деёлмайман. Чунки дадангизнинг ўлими,
нима қилганда ҳам, сизнинг ҳаётингиздан четда, сизга
дахлсиз ҳолда рўй бермагани ош кор бўла бошлади. Сиз
ҳам мусичаи бегуноҳ эмассиз. Мен бугун сизга, асосан, шу
гапни айтмоқчи эдим...
Do'stlaringiz bilan baham: 
