Олий таълим ўқув режаларидаги фанларга

3-маъруза.(2-соат)

Юқори даража. Visual Studio ва Visual С#; С# дастурлаш тилининг хусусиятлари.

1. Синф тушунчаси.Объектга йўналтирилган дастурлашга кириш;

2. Visual Studio ва Visual С# муҳитида ишлаш. Консолли илова.

3.1. Синф тушунчаси. Объектга йўналтирилган дастурлашга кириш

Реал хаётга назар ташлайдиган бўлсак, ҳар бир предмет ёки жараён ўзининг маълум статик ва динамик характеристикаларига билан бошқача қилиб айтганда хосса ва хусусиятларига эга бўлади. Дастурлашда объектли дастурлаш тушунчаси қуйидагича маънода қўлланилади: объект бу маълумотлар мажмуи, унинг хусусиятлари ва хоссаларини бирор бир функцияга мурожаат қилиш орқали ўзгартириш мумкин бўлади. Масалан автомобил объект сифатида қаралса, рулни буриш функцияси орқали унинг ғилдиракларини холатини ўзгартириш мумкин. Бу ерда рулни буриш – фойдаланувчи томонидан амалга оширилувчи жараён, бунинг натижасида машина механикасида бошқа бир ички бажарилувчи жараён амалга ошади, ўзгариш эса ташқи холатга таъсирини кўрсатмоқда.
Объектли дастурлашда Синф ва объект тушунчалари қўлланилади. Синф – бу маълумотларнинг абстракт(мавҳум) типидир. Синф орқали бирор абстракт маълумот(унинг бирор характеристикаси ёки унинг устида амалга оширилувчи бирор жараён) тавсифланади. Масалан синф сифатида студент, автомобил, бино ва шу.к. ларни тавсифлашимиз мумкин.(Яъни автомобил синфини олсак умумий холда унинг автомобил эканлигини биламиз холос.) Синфдан фойдаланган холда унинг нусхасини ярата оламиз. Синфдан олинган нусха бу - объектдир. Объект – бу синфнинг конкрет нусхасидир. Масалан: Мамлакат – бу мавхум тушунча. Унинг номи, ахолиси, майдони, байроғи ва ш.к. характеристикалари мавжуд. Демак умумий холда мамлакатни синф деб қараймиз. Унинг мос майдонларига маълумотларни киритиш орқали биз объектни ҳосил қиламиз. Россия ёки Ўзбекистон мамлакатлари энди синф эмас балки объектдир.
Объектли дастурлаш маълум базавий принциплар асосида амалга оширилади. Ҳозирча уларга қисқача тўхталамиз.
Инкапсульяция – жараённинг ички реализациясини яшириш имконини беради. Синфда фойдаланувчи томонидан ўзгартиришга рухсат этилган маълум ички майдонлар ва усуллар бўлиши мумкин. Лекин фойдаланувчи ушбу ўзгартиришни рухсат этилган модификатор орқалигина амалга ошира олади ва яна белгиланган чегарадагина амалга ошириши мумкин. Қилинган ўзгариш орқали у ўзига керакли натижа чиқишини кутади. Ичкарида унинг киритган маълумотларини қайта ишланишш жараёнини эса кўра олмайди ёки ушбу жараёнга таъсир ўтказа олмайди. Мана шу холат инкапсульяция деб қаралади.