O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


  Qarang:  Древнекитайская  философия.  В  двух  томах.  Том  1.  М .,  1972



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

1  Qarang:  Древнекитайская  философия.  В  двух  томах.  Том  1.  М .,  1972, 

281-bet.

2  Qarang:  уша  ерда,  143-bet.

24


m oizm dir1.  M oizm  ta ’limotining  asoschisi  Mo  di  (Mo-Szi)dir. 

(M o  di  eramizdan  awalgi  480—400-yillarda  yashagan.)  U  yarat- 

gan  inson  to ‘g‘risidagi  falsafly  fikrlar  asosida  «umumiy,  o ‘zaro 

muhabbat  va  manfaat»  uyg‘unligi  haqidagi  g‘oya  yotadi.  Moizm, 

Konfutsiy  ta ’limotidan  farqli  o ‘laroq,  adolat  bilan  manfaatni 

yagona  bir  tugunga  birlashtirishga  harakat  qildi.  «Adolat  —  bu 

foyda  demakdir»,  deb  tushuntirdi.  Foyda,  manfaat,  moizmda 

faqat  kishi  uchun  emas,  balki  butun  jamiyat,  butun  xalq  uchun 

xarakterli  xususiyat  ekanligini  isbotlashga  urinadi.  Shuning  uchun 

ham,  Moizm  muxlislari  «faoliyat»  (vey)  va  axloqiy  xulq-atvor, 

xatti-harakat»  (sin)  tushunchalarini  birini  ikkinchisidan  ajratdi- 

lar.  Ularning  fikriga  ko‘ra  axloq-odobning  yagona  mezoni  — 

ezgulikka  qaratilgan  xatti-harakatdir.  Bunday  xatti-harakat  faqat 

shaxsiy  o ‘mak  ko‘rsatish  orqali  ro‘yobga  chiqadi.  Ezgulikka  qara­

tilgan  xatti-harakat  uning  maqsadi,  sabab  va  oqibatlariga  qarab 

aniqlanadi,  «xizmati»,  «mukofoti»,  «shon-sharafi»,  «jinoyatlari», 

«jazosi»da  o‘z  ifodasini  topadi.

«Umumiy,  o ‘zaro  muhabbat  va  manfaat»  prinsipi  namoyon 

bo ‘lishining  ideal  holati  osmon  xohish-irodasi  bilan  bog‘liq, 

deyiladi,  Moizm  ta ’limotida.  Chunki,  osmon  olamdagi  butun 

mavjudot  uchun  andoza  (etalon)dir.  Yerdagi  uning  o ‘g ‘li  (im ­

perator)  xuddi  shu  andozani  turmushga  tatbiq  etish  uchun 

m as’uldir.  Yerda  uning  am aldorlari  shunday  tartib-intizom  

o ‘rnatishlari  zarurki,  u  tufayli  barcha  kishilar  bir-birlarini  se- 

vishlari,  bir-birlariga  yordam  qo'llarini  cho‘zishlari,  chunonchi: 

«boylar  o ‘z  boyliklarini  kambag‘allar  bilan  baham   ko‘rishlari», 

«o‘qim ishli  kishilar  savodsiz  odam larni  savodli  qilishlari», 

«zo‘rlar  zaiflarni  himoya  qilishlari»  darkor.  Xalq  eng  oliy  qadri- 

yat  hisoblanadi,  shuning  uchun  ham   uning  ehtiyoj  va  istaklarini 

ro ‘yobga  chiqarish,  hukm dor  uchun  osmon  xohish-irodasini 

namoyon  qilishdir.  Mo  di  yozganidek,  chinakam  jasorat  egasi 

b o ‘lgan  hukm dor  o ‘zining  xatti-h arak atin i  osm on  ostining 

manfaati  bilan  taqqoslaydi,  ularning  charchab-xorishlarini  yanada 

chigallashtirmaydi.  Chinakam  insonparvar  hukmdor  xalqning  mol- 

mulkiga  ziyon-zahmat  yetkazadigan,  ularning  kiyim-boshi,  oziq- 

ovqatlarini  tortib  oladigan  biron  ish  qilmaydi2.  Ana  shunday




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish