Nizomiy nomidagi

Filogenetik bog‘lanishlarni isbotlashda embriologik fan dalillar

Barcha ko‘p hujayrali hayvonlar, o‘z taraqqiyotini zigotadan boshlaydi. Zigotani bo‘linishi oqibatidan murtak varaqlari rivojlanadi. Agar biz bo‘shliqichlilar bilan yassi chuvalchanglarning embrional rivojlanishini kuzatsak, bo‘shliqichlilar ektoderma endoderma murtak varaqlari yassi chuvalchanglarda esa uchta murtak varaqlari ektoderma, mezoderma, entoderma rivojlanishi ma’lum. Har bir murtak varaqlaridan turli organlar hosil bo‘lishini e’tiborga olinsa, u holda bo‘shliqichlilar bilan yassi chuvalchanglar filogenetik jixatdan uzoq ekanligi ma’lum bo‘ladi. Yoki baliqlar, amfibiyalar, reptiliyalar, qushlar, sut emizuvchilar, embrional taraqqiyotini dastlabki bosqichlarida bir-biriga juda o‘xshash bo‘lib, keyinchalik ulardagi o‘xshashlik kamaya boradi. Chunonchi odam embrionida peshana, gorilla embrionida jag‘ oldinga bo‘rtib chiqqanligi ko‘zga tashlanadi. Har bir hayvon embrion rivojlanishida oldin yirik, pirovardida esa kichik sistematik birliklarga xos belgi-xossalar rivojlanadi. Binobarin umurtqali hayvonlarni embrional taraqqiyotida belgi xossalarning umumiylikdan xususiylikka tomon ajralishi ro‘y beradi.

Muxtasar qilib aytganda embrional dalillar ya’ni turli hayvon guruhlarini embrional taraqqiyotini kuzatish orqali ana shu hayvonlar ora-sida filogenetik bog‘lanishlar qay darajada ekanligini aytish mumkin.(35)