Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanidan

Tezlik qobiliyati darajasini rivojlantirish omillari:
1. Asab jarayonining harakatchanligi, ya’ni asab markazining hayajonlanish holatidan tormozlanish holatidagi o‘tish tezligi.
2. Turli mushak to‘qimalari egiluvchanligi va cho‘ziluvchan-ligining o‘zaro munosabati.
3. Ichki va o‘rta mushaklarning muvofiqlash samaradorligi.
4. Harakat texnikasining mukammaligi.
5. Iroda fazilatlarini, kuchlarini, muvofiqlash qobiliyat-lari, egiluvchanligini rivojlantirish darajasi.
6. Mushaklardagi ATFning miqdori, uning resintezi va par-chalanish tezligi (tiklanish).
Tezlik qobiliyatlarining hosil bo‘lishi tashqi muhitdagi haroratga ham bog‘liq. Harakatning maksimal tezligi +20-22⁰ haroratda kuzatiladi va +16da^o 6-9% ga tushib ketadi, shuning uchun inson tezlik qobiliyatlari o‘ziga xos xususiyatlarga ega.
Uncha baland bo‘lmagan tezlik masofasida yaxshi start tezkorligini egallagan holda, bir harakatni boshqasiga nisbatan sekin bajarish yoki buning aksi bo‘lishi mumkin. Bu bilimlarni o‘rganish amaliyot uchun foydalidir. Basketbolchilar, futbolchilar, tennischilar uchun start tezligi muhim bo‘lgan mashqlar tanlanadi. Asosiy diqqatni masofa bo‘ylab yugurishga emas, balki turli holatlarda start tezligining harakat yo‘nalishini tez o‘zgarti-rishga qaratiladi.
Tezlik qobiliyatlarining alohida shakllari o‘rtasidagi nis-biy erkinlik harakat vazifalari yuqori tezlikka xatosiz erisha olmasligini ko‘rsatadi.
Tezlik qobiliyatining to‘g‘ridan – to‘g‘ri ko‘chish harakatlari muvofiqlash – o‘xshashligida kuzatiladi.
Mashg‘ulotlardagi oyoqlarni bukish tezligi yadro uloqtirish-da, sprintercha yugurishda, joyidan turib sakrashda yaxshi natija-larni egallashda muhim ahamiyatga ega, lekin suzishda, boksda bu harakat ahamiyatsiz.
Tezlik qobiliyatining turli muvofiqlash harakatlardagi ko‘chishi jismonan zaif tayyorlangan sportchilarda kuzatiladi.