|
glubina
prevrasheniya
qattiqlik faktoriga bog’liqligi.
16
Egri chiziqdagi raqamlar xom-ashyo faktorini xarakterlaydi: 1- kreking
o’tkazilgan xom-ashyo; II – to’g’ri peregonkali engil gazoyl; III – aralashma
yordamida tozalangan xom-ashyo; IV – to’g’ri peregonkali og’ir gazoyl.
Xarakatlanuvchi va qaynagan qatlamli katalizatorli katalitik kreking
qurilmasi, lift-reaktor hisob-kitobi, uglerod oksidini yoqish pechlari hisob-kitobi.
Jarayonning material balansi.
Katalitik kreking ahsulotlarini chiqishini Bondarenkoning empirik formulalari
yordamida, shuningdek Nelsonning jadvali va grafiklari bo’yicha aniqlash
mumkin.
Bondarenko formulalaridan fapqatgina kerosinli va solyarkali distillyatlar
(ularning bir marotabalik o’tkazilishida) katalitik krekingi uchun qo’llash mumkin.
Nelson metodi bilan turli xil xom-ashyo va turli darajada resirkulyasiya
qiladigan gazoyl uchun mahsulot chiqishini yaqindan hisoblab chiqish mumkin.
Bu metod bilan avvaliga krekingning qattiqlik faktorini hisoblab chiqish
mumkin. Qattiqlik faktori – katalizator sirkulyasiyasini necha marotabaligini
reaktorga xom-ashyo uzatilishi tezligiga nisbatidir.
Qattiqlik faktori va xom-ashyoni xarakterlaydigan faktorga ko’ra, 1 rasmdagi
grafikdan foydalanib, bir marotabalik kiritishda xom-ashyoning aylanish
chuqurligini aniqlaydilar. Grafik jarayonning quyidagi shartlari uchun tuzilgan:
harorat 482
0
S; katalizator aktivligi 30; regenerasiyalangan katalizatordagi koks
qoldig’i 0,5%. Agar krekingning berilgan shartlari yuqoridagilardan farq qilsa, 2
jadvaldan foydalangan holda xom-ashyo chuqurligiga o’zgartirishlar kiritish
lozim.
Jadval
№ 2. katalitik krekingning turli faktorlarini xom-ashyo aylanish
chuqurligiga ta’siri.
17
Ka
ta
liz
at
or
a
kt
ivl
igi
R
ea
kt
o
rda
gi
h
ar
o
ra
t, °
S
R
ege
ne
ra
siy
ala
n
ga
n
k
at
al
iz
at
o
rda
gi
kok
s
q
ol
d
ig
’i
,
%
Ka
ta
liz
at
or
a
kt
ivl
igi
R
ea
kt
o
rda
gi
h
ar
o
ra
t, °
S
R
ege
ne
ra
siy
ala
n
ga
n
k
at
al
iz
at
o
rda
gi
kok
s
m
iqdo
ri
,
%
15
-
-
-18
-
486
0,4
Q0,7
20
-
-
-11
32
490
0,3
Q 1,5
25
-
-
-5
33
496
0,2
Q2,5
27,5
468
-
-2,6
36
510
-
Q5,2
28,5
474
0,8
-1,6
38
524
-
Q8,0
-
478
0,6
-0,7
40
-
-
Q10,0
30
482
0,5
0
45
-
-
Q14,0
Masalan: xom-ashyo aylanish chuqurligi 60% mas., berilgan kreking
shartlarida (2 jadval) – harorat 486
0
S, katalizator aktivligi 32 va qoldiq koks
miqdori 0,6% bo’lsa, unda
Xq60Q0,7Q1,5— 0,7 q 61,5% mass. bo’ladi.
2-rasmdagi grafikdan kreking mahsulotlari chiqishini aniqlash mumkin. Agar,
xom-ashyo faktorini xarakterlaydigan miqdor 11,8-12,0 dan farq qilsa, unda
mahsulot chiqishini 3-,4-rasmlar orqali aniqlaydilar. Katalitik krekingning qurilma
sistemasidan kelib chiqqan holda jarayon material balansiga tuzatishlar kiritiladi.
Bunda mahsulotlar chiqishi miqdori quyida keltirilgan koeffisentlarga
ko’paytiriladi:
Mahsulot
Qatlamli katalizatorli qurilma
podvijnoy
kipyashiy
Koks
0,9-0,93
1,11-1,14
Benzin
1,0
1,0
Butan-butilenli fraksiya
1,07-1,12
0,86-0,93
Quruq gaz
0,91-0,94
1,06-1,09
Panchenkov va boshqalar, katalitik krekingning katalizatorning qaynab turgan
qatlamidagi reaksiyasi kinetikasi to’g’risidagi tajriba ma’lumotlaridan kelib
chiqib, quyidagi tenglamani tavsiya etishdi:
18
bunda (x
b
, %mas.) benzin chiqishining xom-ashyo bog’liqligi hisoblanadi.
2 rasm.
2-rasm. Katalitik kreking mahsulotlari chiqishining 11,8-12,0 xarakterdagi
faktorli xom-ashyoni ga bog’liqligi. Egri chiziqlardagi
raqamlar
: 47,55 va
62%
mass.
–
bir
marotabalik
kiritishdagi
chuqurligi; 0,5; 1,0 va 1,5 – resirkulyasiya koeffisentlari. 1-debutanizasiyalangan
benzin; 2-butan-butilenli fraksiya; 3-quruq gaz (propan yoki boshqa engil gaz), 4-
koks.
3-rasm. Xom-ashyo tabiatini katalitik kreking mahsulotlariga ta’siri.
Punktir chiziqlar – to’g’ri peregonkali xom-ashyo; yalpi chiziqlar – ikilamchi
xom-ashyo; egri chiziqdagi raqamlar – o’zaro aylanishchuqurligi mass.
Rasm 3.
19
Rasm 4.
Katalitik krekingda quruq gaz va butan – butilen fraksiyalarining chiqishi; 1,2
– resirkulyasiyasiz krekingda quruq gaz va butan – butilen fraksiyalarning
chiqishi; egri chiziqlardagi raqamlar: 47,55 va 62 % mass. – xom-ashyoning bir
marotaba o’tkazishdagi aylanish chuqurligi; 0,5,1,0 va 1,5 – resirkulyasiya
koeffisenti.
Aylanishning optimal chuqurligi x
ott
, benzinning maksimal chiqishi x
b maks
ga
muvofiq bo’lganda, shunday aniqlanadi: tenglamani differensiasiya (darajalash)
qilish kerak va olingan hosilani nolga tenglashtirish kerak.
Zichligi d
4
20
q0,866 bo’lgan, molekulyar massasi 220, aromatik va olefinli
uglevodorodlari 21-28%, nafteni 19-30%, parafini 40-50% bo’lgan kerosin-
gazoylli fraksiyalar va alyumosilikatli katalizatorlar uchun uning tarkibi (%,
massa): 86,3 SiO
2
, 12,7 A1
2
O
3
, 0,5 SaO, 0,3 SO
4
2–
, 0,12 Fe
2
O
3
, 0,35 Na
2
O,
bo’lganda konstantasi k 450—465 °S da 0,28—0,30 ga teng.
Panchenkov katalizatordagi koksni uning reaksiya zonasida bo’lishi vaqtiga
bog’liqligini hisoblab chiqdi.
bunda
X
′
k
–katalizatordagi koks miqdori, foiz massa,
τ
- katalizatorning
reaksiya zonasida bo’lishi vaqti doimiyligi, soat; A, V va V – koks hosil bo’lish
konstantalari, ular jarayon sharoitiga bog’liq; 450
0C
darajadagi kerosin – gazoylli
fraksiya uchun ular 0,0075; 1,17 va 0,0955 ga teng.
Tenglama 430-450
0C
oraliqdagi jarayonni yaxshi tasvirlab beradi. Orochko va
Chernikovalar mahsulot chiqishini (x, massa ulushi) og’ir gazoylning
Do'stlaringiz bilan baham: |
