Namangan tuman

Gaz taqsimlash mexanizmi detallari

Silindming haqiqiy zaryadi — bu toldirish jarayonida dvigatel silindriga kiritilgan va kiritish klapanining yopilish vaqtigacha silindrda to‘plangan yonuvchi aralashma (yoki havo) massasidir. Gaz taqsimlash mexanizmining asosiy detallari: taqsimlagich vali va turtkichlar, shtangalar, koromislo, klapanlar, prajinalar, tishli glldirak. Taqsimlagich vali (8) (4.4-rasm), imda joylashgan kulachoklar (6) va (7) bilan klapanlarning harakatini boshqaradi. Har qaysi kulachok yuritma orqali (turtki, shtanga va h.k.) bitta kiritish yoki chiqarish klapaniga ta’sir etadi. Kulachoklar val bilan yaxiit etib tayyorlangan va unda dvigatel silindrlarinmg ish tartibiga muvofiq har xil burchak ostida aniq tartibda joyiashtirilgan. Kulachoklar proffi dvigatel ishini qabul qilingan gaz taqsimlash fazalari asosida ta’minlashi kerak. Kulachokning qavariq (garmonik) profili keng tarqaigan boclib, uni xohlagan turdagi turtki bilan qollash mumkin. Taqsimlagich vail art p o ‘latdan КамАЗ- 740 dvigatellarida) yoki modiflkatsiyalangan cho‘yandan (BA3-2107 dvigatelida) tayyorlanadi. Taqsimlagich valining tayanch bo‘yinlariga, ekssentrik va kulachoklariga termik ishlov beriladi va silliqlanadi.

Pastda joylashgan taqsimlagich vallari blok-karter devorlarida va pardevorlarida о‘matilgan sirpanuvchi podshipniklarda aylanadi. Sirpanuvchi podshipnik sifatida bronza vtulkasi, ishqalanishga qarshi cho'yan (Д-245 dvigatelida) va ichiga ishqalanishga qarshi qotishma quyilgan po‘lat (3M3-53-11 va 3ИЛ130 dvigatellarida) vtulkalaridan foydalaniladi. Ayrim yuk avtomobil dvigatellarining taqsimlagich vallari yoqilg‘i nasosi yuritmasming ekssentrigi (5) va moy nasosi yuritmasining hamda uzgich-taqsimlagichlarning tishli g‘ildiraklar bilan yaxlit qilib tayyorlanadi.

Taqsimlagich valining vtulkada o‘qiy siljishi 0,1—0,5 mm oraiiglda chegaralanadi. Bu maqsadda ayrim dvigatellarida blokkarteming oldingi devoriga boltlar bilan mahkamlangan tirak flanes (2) dan foydalaniladi. Flanes (2) oldingi tayanch bo‘yini (4) va taqsimlagich vali yuritmasining tishli glldiragi (1) gubchagi orasida o‘mashgan. Flanes (2) ning qalinligi ajratish halqasi (3) qalinligidan kichik. Bu valning o‘qiy siljishini ta ’minlaydi (4.4-rasm). A-41 va СМД-60 dvigatellarida shunday ishlaydigan taqsimlagich valining o‘qiy siljishini cheklovchi qurilma mavjud. Ko‘pchilik avtotraktor dvigatellarida taqsimlagich vali tishli glldiraklar, ВАЗ-2106 dvigatellarida ikki qatorli vtulkali zanjir, BA3-2105 dvigatelida esa tishli tasma bilan aylantiriladi. Tasmaning tarang tortilishi kronshteynga mahkamlangan rolik bilan avtomatik rostlanadi. Taqsimlagich tishli glldiraklar dvigatelning oldingi (qopqoq bilan yopilgan, karteming maxsus bolimida) yoki orqa (СМД60, КамАЗ-740 va Я М 3-240 БМ dvigatellarida) qismlarida o‘rnatilgan.

Ayrim dvigateliarda tirsakli va taqsimiagich vailarining tishli glldiraklari bevosita ilashishga kirishadi, A-41 (43-d rasm), СМД- 18 va Д-245 dvigatellarida esa ular oraliq tishli glldiraklar orqali biriktirilgan. Aylanishning ravonligini yaxshilash va shovqinni kamaytirish uchun taqsimlagichning tishli glldiraklari qiya tishli qilinadi. Tishli glldiraklar polatdan, legirlangan cho'yan va tekstolitdan tayyorlanadi. Masalan, karburatorli dvigatelida taqsimiagich valining tishli glldiragi tekstolitdan yasalgan. Tishli glldiraklar uchun har xil materiallaming qollanilishi ularning ishlashida shovqinni kamaytiradi. Tirsakli va taqsimiagich vailarining tishli g‘ildiraklari shponkada o ‘matiladi. Ko!pchilik dvigatellaming oraliq tishli glldiragi blok-karter devoriga presslab olkazilgan qo‘zg‘almas po iat o‘qda aylanadi. Turtki taqsimiagich vali kulachogidan klapanga yoki shtangaga harakat berish uchun xizmat qiladi. Turtkining tebranuvchi rolikli (4.5-a rasm), qo‘ziqorinsimonlilari (4.5-d va e rasmlar) va silindrli (4.5-d rasm) turlari mavjud. Turtkilar cho‘yandan yoki polatdan tayyorlanadi. Ularning ishchi yuzalariga termik ishlov beriladi va silliqlanadi. Turtkilar ishqalanishga qarshi cho'yandan yasalgan yo‘naltimvchi vtulkalarda yoki to ^ rid a n -to 'g 4!! blok-karter teshiklarida ko'chadilar. (СМД-60, Д-245 va ayrim benzinli dvigatellarida). A-41, A-01 M va ЯМЗ-240 БМ dvigatellarida maxsus o‘qda tebranuvchi rolikli turtkilar o‘matilgan. Turtki teshigiga bronzali vtulka (3) qoqilgan (4.5- a rasm). Rolik (4) nmasimon podshipnik (5) da aylanadi. Turtkining chidamliligini oshirish maqsadida uning shtanga bilan tutashgan joyida termik ishlov berilgan sferik yuzaga ega p o iat tovon (pyata) (7) presslab mahkamlangan. Qo ‘ ziqorinsimon turtkining pastki qismi talinka tipida bajarilgan boiib, tekis (СМД-60 va Д-160 dvigatellarida) yoki sferik tayanch sirtga ega. Silindrli turtkida ham tayanch yuza sferik sirtni tashkil qiladi. Tayanch va yo£naltiruvchi sirtlarning tekis yeyilishi uchun turtki bir vaqtning o'zida to‘gsri chiziqli harakat bilan o‘z o‘qi atrotlda aylanma harakati qiladi. Tekis tayanch sirtli turtkining aylanma harakati turtki o‘qini taqsimiagich vali kulachogiga nisbatan 1,5 mm ga surish (4.5-h rasm) bilan amalga oshiriladi, sferik tayanch sirtda esa taqsimiagich valida uncha katta bo'lmagan konusli kulachoklar qollash bilan erishiladi (4.5-d va e rasm).