Namangan muhandislik-qurilish



Download 7,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/252
Sana24.01.2022
Hajmi7,74 Mb.
#408115
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   252
Bog'liq
elektir javoblari

Akkumulyator  sig’imi
.
 
Akkumulyatorlarning  ma‟lum  miqdordagi  elektrni 
qaytarib  berish  qobiliyati  uning  sig‟imi  bilan  xarakterlanidi.  Sig‟im  amper  –  soat 
(A.soat)  bilan  o‟lchanadi.  Zaryadsizlovchi  tok  qiymati  va  soatlarda  o‟lchanadigan 
zaryadsizlash  vaqti  ma‟lum  bo‟lsa,  akkumulyator  zaryadsizlarganda  qancha  elektr 
berganligini  aniqlash  mumkin. Buning  uchun  tok  qiymatini  zaryadsizlanish vaqtiga 
ko‟paytirish zarur. 
Qo‟rg‟oshin-kislotali  akkumulyator  sig‟imining  qiymati  quydagi  omillarga 
bog‟liq:  1)  musbat  va  manfiy  plastinkalarning  harakatdagi  moddalar  soniga;  2) 
elektrolit zichligiga; 3) elektrolit haroratiga; 4) zaryadlovchi va zaryadsizlovchi tok 
qiymatiga va yuklanish xarakteriga; 5) kimyoviy moddalarning tozaligiga. Dulardan 
har birining ta‟sirini alohida-alohida ko‟rib chiqamiz. 
Zaryadsizlanish 
vaqtidagi 
reaktsiyada 
qatnashuvchi 
moddalar 
soni 
plastinalarning  gometrik  o‟lchamlariga,  ularning  soni  va  g‟ovakligiga  bog‟liq. 
Masalan,  1  A-s  elektr  olish  uchun  4,453g  qo‟rg‟oshin  qo‟sh  oksidi,  3,86g 
qo‟rg‟oshin  va  3,66g  sulfat  kislota  kerak  bo‟ladi.  Lekin  akkumulyatorda  moddalar 
nazariy  zarur  miqdoridan  anchagina  ko‟p  va  qo‟rg‟oshin-kislotali  starter 
akkumulyatorlarda moddalardan foydalanish koeffitsenti 0,25-0,30 ga yetadi. Yupqa 


 
26 
plastinkali  akkumulyatorlarda  bu  koeffitsent  katta,  lekin  ularning  xizmat  muddati 
birmuncha kam. 
Qalinplastinkali 
akkumulyatorlarga 
qaraganda 
yupqa 
plastinkali 
akkumulyatorlarda  elektrolitning  modda  g‟oqaklari  orasiga  o‟tishi  oson  va  katta 
zaryadsizlovchi tokda uning sig‟imi katta bo‟ladi. 
10 soatli ish rejimida manfiy plastinalarning 50 - 60% aktiv massasi va musbat 
plastinalarning  40  -  50%  aktiv  massasi  reaktsiyalarda  qatnashadi;  starter  esa  10  - 
15% dan oshmaydi. 
Elektrolitning  zichligi,  ya‟ni  zaryadlanish  vaqtidagi  kimyoviy  jarayonda 
qatnashuvchi kislota molekulalarining sonini oshirish sig‟imini ko‟paytiradi, chunki 
plastinalarning  g‟ovaklarida  kontsentratsiya  yaxshi  tiklanadi,  ya‟ni  zaryadsizlanish 
vaqtida paydo bo‟lgan suv tezroq almashinadi. Optimal zichlik – 1,385g/sm
3
 zichligi 
yanada  oshirish  yaxshi  natija  bermaydi,  chunki  akkumulyatorning  sig‟imi  manfiy 
plastinalarning sig‟imi kamayishi bilan kamayadi. 
Harorat  pasayganda  elektrod  g‟ovaklaridagi  elektrolitning  diffuziyasi 
yomonlashadi  va  sig‟im  kamayadi.  Dastlabki  sig‟im  30
0
  da  qabul  qilingan  bo‟lsa, 
harorat 1
0
 o‟zgarganda 10 soatli rejimda tok bilan zaryadsizlanish sig‟imni taxminan 
1% ga o‟zgartiradi. 
Zaryadsizlovchi 
tok 
qancha 
katta 
bo‟lsa, 
qo‟rg‟oshin-kislotali 
akkumulyatorning  sig‟imi  shuncha  kichik  bo‟ladi.  Buni  shunday  tushuntirish 
mumkin:  zaryadsizlovchi  tok  katta  bo‟lganda  ma‟lum  vaqt  ichida  plastinaning 
ko‟proq  moddalari  kimyoviy  reaktsiyada  qatnashadi.  Elektrod  g‟ovaklariga 
elektrolitning  kirishi  g‟ovaklarning  o‟lchamiga  va  elektrolit  haroratiga  bog‟liq. 
Zaryadsizlovchi  tok  katta  bo‟lganda  elektrold  sirtida  va  sirtiga  yaqin  joylashgan 
g‟ovaklarida  qo‟rg‟oshin  sulfati  hosil  bo‟lishi  tezlashadi.  SHu  munosabat  bilan 
g‟ovak o‟lchamlari kichrayadi, plastinaning ichkarisiga kislota kirishi yomonlashadi 
va akkumulyator sig‟imi kamayadi. 
Agar  zaryadsizlanish  bo‟lib-bo‟lib  o‟tkazilsa,  ya‟ni  qisqa  muddatli  qaytarib 
turiladigan  yuklanish  hosil  qilib  turilsa,  akkumulyatorning  sig‟imi  katta  bo‟ladi, 
chunki  “dam  olish”  kislotaning  plastinaga  chuqurroq  kirib  borishga  imkon 
tug‟diradi. 
Bulardan  ko‟rinib  turibdiki,  akkumulyatorlar  ma‟lum  sharoitlarda  ularni 
tayyorlagan  zavod  belgilangan  garantiyali  sig‟imga  ega  bo‟lishi  mumkin. 
Avtomobillarning starter tipidagi qo‟rg‟oshin - kislotali akkumulyatorlar batareyalari 
uchun ikki xil - nominal va starter sig‟imlar ko‟zda tutilgan.  
 

Download 7,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish