Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

ZIDDIYAT
— jamiyat va tafakkur taraqqiyotining manbaini, harakatga keltiruvchi 
kuchini va ichki mazmunini tashkil etadi. Taraqqiyot Z.larning paydo bo‗lishi, 
rivojlanishi va bartaraf qilinishi jarayonidan iborat. Z.lar jamiyatdagi manfaatlari bir 
biriga mos keladigan yoki manfaatlarini o‗zaro kelishtirish mumkin bo‗lgan ijtimoiy 
guruhlar va tabaqalar o‗rtasidagi Z. lardir. Sobiq sho‗rolar davlatining ba‘zi 
mintaqalarida sodir bo‗layotgan qonli to‗qnashuvlar, fuqarolar urushi o‗sha hal qilinmay 
qolgan Z.larning oqibatidir. Jamiyatdagi Z.lar turli shakl va usullar bilan bartaraf qilinadi. 

---

338 
Ulardan ba‘zilari eskining yemirilishi va yangining qaror topishi asosida hal qilib borilsa, 
boshqalari shu Z.ni tashkil qilgan qarama qarshi tomonlarni o‗zaro kelishtirish, murosayu 
madoraga keltirish, hamjihatlik va hamkorlikka erishish yo‗li bilan bartaraf etilishi 
mumkin. Keyingi vaqtda jamiyatdagi Z.larni hal qilishda qo‗llanilayotgan samarali 
usullardan biri konsensus (o‗zaro kelishuv)dir. Ilgari Z.larni hal qilishning bu usuliga 
etarli e‘tibor berilmagan. Yangicha tafakkurning qaror topishi bilan jamiyatdagi Z.larni 
hal qilishda Gegel qayd qilib o‗tgan konsensus usulidan foydalanish maqsadga muvofiq 
bo‗lib chiqdi. Uzoq yillar davomida bir biriga qarama qarshi bo‗lib kelgan davlatlar, 
jamiyatdagi qarama qarshi tomonlar, kuchlar, ijtimoiy guruhlar, harakatlar va partiyalar 
o‗rtasidagi Z.larni jamiyatning umumiy manfaatlaridan kelib chiqib hal qilishda 
konsensus usuli juda qo‗l kelmoqda. Z.larni bartaraf etishdagi bu usul jahon xalqlarining 
milliy totuvlikka, o‗zaro hamkorlikka va birdamlikka, barqarorlikka erishishida muhim 
ahamiyatga ega bo‗lmoqda. 
ZIDDIYAT QONUNI 
— ikki qarama qarshi fikr ayni bir vaqtda va ayni bir 
nisbatda to‗g‗ri bo‗lishi mumkin emasligini ko‗rsatuvchi qonun. Z.q.ning buzilishi 
tafakkurda chalkashliklarga va noto‗g‗ri xulosalarga olib keladi. 

---

339