Наманагн виловтида Узбекистон Республикаси Президентининг 008 йил октябрдаги пф-3077 сонли,2009 йил 22октябрдаги пф-3287 сонли ва 2010 йил 18 октябрдаги пф-3512 сонли фармойишлари хамда махаллий хокимлик ва хужалик судининг тегишли карорларига

4.1. Xalqaro birliklar tizimi

1960-yili oʻlchov va ogʻirliklarning XI Bosh konferensiyasi Xalqaro birliklar tizimini qabul qilgan boʻlib, mamlakatimizda buni SI (SI - Systeme international) xalqaro tizimi deb yuritiladi. Keyingi Bosh konferensiyalarda

SI tizimiga bir qator oʻzgartirishlar kiritilgan boʻlib, hozirgi holati va birliklarga qoʻshimchalar va koʻpaytirgichlar haqidagi maʼlumotlar 2.1- va 2.2-jadvallarda keltirilgan.

5.1. Birliklarni va oʻlchamlarni belgilash va yozish qoidalari

1. 
   Kattaliklarning birliklarini belgilash va yozish borasida standartlar asosida meʼyorlangan tartib va qoidalar mavjud. Bu qoidalar va tartiblar GOST 8.417-81 da atroflicha yoritilgan.
   
2. 
   1. Kelvin temperaturasidan (belgisi T) tashqari t=T-To ifoda bilan aniqlanuvchi Selsiy temperaturasi (belgisi t) qoʻllaniladi, bu yerda taʼrifi boʻyicha T=273,15 K. Kelvin temperaturasi kelvinlar bilan Selsiy temperaturasi - Selsiy graduslari bilan ifodalanadi (xalqaro va oʻzbekcha belgisi °S). Oʻlchovi boʻyicha Selsiy gradusi kelvinga teng. Selsiy gradusi bu “kelvin” nomi oʻrniga ishlatiladigan maxsus nom.
   
3. 
   2. Kelvin temperaturalarining ayirmasi yoki oraligʻi kelvinlar bilan ifodalanadi. Selsiy temperaturalarining ayirmasi yoki oraligʻi kelvinlar bilan ham, Selsiy graduslari bilan ham ifodalashga ruxsat etiladi.
   
4. 
   3. Xalqaro amaliy temperatura belgisini 1990-yilgi xalqaro temperatura shkalasida ifodalash uchun, agar uni termodinamik temperaturadan farqlash lozim boʻlsa, unda termodinamik temperatura belgisiga “90” indeksi qoʻshib yoziladi (masalan, T₉₀ yoki t₉₀)
   
5. 
   

6. 5.1. Xalqaro birliklar tizimining hosilaviy birliklari

7. 
   
8. 
   SI ning hosilaviy birliklari SI ning kogerent hosilaviy birliklarini hosil qilish qoidalariga muvofiq keltirib chiqariladi. SI ning asosiy birliklaridan foydalanib keltirib chiqarilgan SI ning hosilaviy birliklarining namunalari 2-jadvalda keltirilgan.
   
9. 
   2.2-jadval – Nomlari va belgilari asosiy birliklar nomlaridan va belgilaridan tashkil topgan SI ning hosilaviy birliklar namunalari.
   

SI ning maxsus nomiga va belgilanishiga ega boʻlgan hosilaviy birliklari 2.3-jadvalda koʻrsatilgan.
SI ning elektr va magnit kattaliklarining birliklarini elektromagnit maydoni tenglamalarini ratsionallashtirilgan shakliga muvofiq hosil qilish lozim. Bu tenglamalarga vakuumning magnit doimiyligi μ₀ kiradi. Uni aniq qiymati 4π10^-7 H/m yoki 12,566 370 614...-10^-7 H/m (aniq).
Oʻlchovlar va tarozilar XVII Bosh konfernsiyasining - OʻTBK (1983-y.) qarorlariga muvofiq uzunlik birligi - metrni yangi taʼrifi boʻyicha, tekis elektromagnit toʻlqinlarining vakuumda tarqalish tezligini qiymati s₀ - 299792458 m/s (aniq) ga teng deb qabul qilingan.
Bu tenglamaga shuningdek qiymati 8,854187817 10^-12 F/m teng deb qabul qilingan vakuumning elektrik doimiyligi ε₀ kiradi.
Elektr birliklari oʻlchamlarining anikligini Djozefson effekti va Xoll kvant effekti asosida oshirish maqsadida Oʻlchovlar va tarozilar xalqaro komiteti (OʻTXK) tomonidan 1990-yil 1-yanvaridan boshlab Djozefson konstantasining shartli qiymati K_j-90 = 4,8357910¹⁴ Hz/V (aniq) [OʻTXK 1 - tavsiyasi, 1988 y] va Klitsing konstantasini shartli qiymati R_k-90 = 25812,807 Ω (aniq) [OʻTXK, 2- tavsiyasi, 1988 y] deb kiritildi.
Izoh - OʻTXK ning 1 va 2 tavsiyalari elektr yurituvchi kuch birligi volt va elektr qarshilik
birligi – Om taʼrifi Xalqaro birliklar tizimida qayta koʻrib chiqilgan degan maʼnoni bildirmaydi.
2.3-jadval – SI ning maxsus nom va belgilanishga ega boʻlgan hosilaviy birliklari