Musiqiy ovoz rejissyorligi va informatika kafedrasi umurov nodir qosimovich

Partituraga nota chiziqlari bo„lmagan cholg„ularni qo„shish. Nota 
hujjatlarida ba‟zi cholg„ularning partiyalari chiziqsiz nota qatorlariga yozilishi 
talab etiladi. Ushbu vazifani Sibelius 4 va Sibelius 6 versiyalarida bajarishda ham 
biroz farqlanish mavjud. 
1 
2 

---

71 
Sibelius 4 versiyasida
ushbu vazifa «Xususiyatlar» 
panelining «Staves» (nota qatorlari) bo„limidan foydalanib 
bajariladi. Bu bo„limda taqdim etiladigan ro„yxatdan nota 
qatorlarining turli ko„rinishlari (standart, deyarli barcha 
damli va urma-zarbli cholg„ularga mos keluvchi nota 
qatorlari va boshqa tuzilishdagi nota qatori chiziqlari) o„rin 
olgan. Mazkur ro„yxat nota hujjatining biror-bir nota qatori 
faol bo„lgan hollardagina faollashadi. Shu sababli, 
avvalambor, nota chiziqlari o„zgartiriladigan bitta nota 
qatori faollashtirilishi yoki belgilab olinishi zarur. So„ngra 
ro„yxatdan kerakli (masalan, «No lines (hidden)» – nota 
qatori chizig„isiz (cholg„u nomi yozuvi, nota va takt 
chiziqlari, 
kalitlar 
hamda 
to„liq pauzali taktlari 
yashirilgan)) variant tanlanadi (rasmga qarang). «No lines (barlines shown)» 
varianti tanlanganda nota qatori chizig„isiz (nota chiziqlari va pauzali taktlari 
yashirilgan hamda cholg„u nomi yozuvi, takt chiziqlari, kalitlar aks ettiriladigan), 
«No lines (bar rests shown)» – nota qatori chizig„isiz (nota va takt chiziqlari, 
cholg„u nomi yozuvi yashirilgan hamda kalitlar va pauzalari aks ettiriladigan) 
ko„rinishga o„zgartiriladi. Shu tariqa belgilab olingan nota qatorini turli 
ko„rinishlarda tasvirlash mumkin (1 chiziqli, 2 chiziqli va boshqalar).
Sibelius 6 versiyasida
nota qatorlarining ko„rinishlarini bevosita o„zgartirib 
bo„lmaydi. Shu sababli kerakli ko„rinishdagi nota qatorini partituraga 
«Instruments»
9
oynasidagi «Instrument» ro„yxatidan foydalanib kiritib olish zarur 
bo„ladi. Bunda, partituraga ma‟lum sondagi nota chiziqlariga ega cholg„u kiritilishi 
uchun «Unnamed» (nota chiziqlari soni qavs ichida ko„rsatiladi) variantlaridan biri 
tanlanadi (masalan, «2 lines», rasmga qarang). Partituraga nota chiziqlari 
bo„lmagan nota qatorini qo„shish uchun «Instruments» oynasida «All instruments» 
ro„yxatining «All instruments» varianti, «Family» ro„yxatining «Others» varianti, 
«Instrument» ro„yxatining «No instrument» variantlaridan biri tanlanishi va 
9
«Create» menyusida (tezkor klavisha «I»). 

---

72