Мундарижа кириш

II. Иш бажариш тартиби.
Ишлаб турган электр ускунада бажариладиган ишлар наряд билан олиб борилиши керак. Наряд нусхаси ва уни тўлдиришга оид кўрсатма 5-илова-да кўрсатилган.
Ушбу Қоидада кўрсатилган ҳолларда ишни фармойиш асосида бажаришга рухсат берилади.
Ўзбошимчалик билан ишлаш ҳамда наряд ёки фармойишда кўрсатилгандан ортиқ иш бажариш, иш жойини ва иш ҳажмини кенгайтириш ман қилинади.
Наряд билан иш қилинаётган электр ускунада ҳар қандай бошқа ишни олиб бориш, наряд билан иш олиб бораётган шахс ёки ушбу нарядни берган шахс билан келишилган ҳолда бажарилиши лозим.
Келишув, иш жойини тайёрлашдан олдин, нарядда «Келишилди» деган сўз ёзилиб, келишилган шахс имзоси билан расмийлаштирилади.
1000 В кучланишдан юқори бўлган электр ускунасини ҳамда кучланишидан қатъий назар ҳаво электр узатиш тармоғини тўлиқ таъмирлаш технологик карта ёки иш бажариш лойиҳаси билан бажарилиши шарт.
Электростанция ва подстанцияларнинг 1000 В кучланишгача бўлган электр ускуналари ва кабел электр узатиш тармоғида кучланиш остида иш бажарилаётганда қуйидагиларни бажариш керак:
- иш жойига яқин жойлашган кучланиш остидаги бехосдан тегиб кетиш эҳтимоли бўлган электр ускунани тўсиш;
- диэлектрик калишда, бўлмаса изоляцияланган тахтачада ёки диэлектрик гиламчада туриб ишлаш;
- изоляцияланган дастакли асбоблар ёрдамида (отвёрткада бундан ташқари стержени ҳам изоляцияланган бўлиши керак) ишлаш, мабодо бундай асбоб бўлмаса, диэлектрик қўлқопдан фойдаланиш зарур.
Енги калта ёки енги шимарилган кийимда ишлаш, шунингдек пичоқ, арра, эгов, металли метр ва бошқа шунга ўхшаш асбоблардан фойдаланиш ман қилинади.
Агар электр ускуна ичида эгилиб ишлаётган шахc қаддини ростлаганда, электр ускунани ток ўтказувчи қисми билан шахc орасидаги масофа 1-жадвал-да кўрсатилган масофадан кам бўладиган бўлса, бундай ҳолатда ишлаш ман қилинади.
6-110 кВ кучланишли электростанция ва подстанцияларнинг электр ускунасидаги тўсиқсиз ток ўтказувчи қисми, ишлаётган шахснинг орқа ёки икки ён томонида жойлашган ҳолатларида иш бажариши ман қилинади.
Кучланиш остида бўлган ускуна изоляторларига ҳимоя воситасисиз тегиш ман қилинади.
Ҳаво электр узатиш ва алоқа тармоғини кучланиш остидаги қисмини (симлар, троссларни) улаш ёки кесишдан олдин уларнинг потенциалларини тенглаштириш керак. Қисмлар потенциалини тенглаштириш эса, уларни (кесилиши керак бўлган жойнинг иккала тарафини) бир-бирига сим орқали улаш ёки бўлиниши керак бўлган қисмининг иккала томонини алоҳида-алоҳида ерга улаб, сўнгра уларни ҳар бирини умумий бир ерга улагич ускунасига улаш керак.
Электр ҳимоя воситасидан фойдаланиб (изоляцияланган штанга ва омбирдан, ўлчов штангаси ва омбирдан, кучланишни ўлчовчи асбоблар билан) ишлаганда ходимнинг шу ҳимоя воситаларини изоляцияланган қисми узунлигидан бошлаб, то электр ускунанинг кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмигача бўлган масофагача яқинлашишга рухсат этилади.
Очиқ тақсимловчи электр ускуна ва ҳаво электр узатиш тармоғини кесишишган оралиғида кучланиш остида бўлган симдан пастда жойлашган сим (трос) ва унга тааллуқли изолятор ва арматураларни алмаштиришда, юқорида жойлашган кучланиш остида бўлган симга, алмаштириш учун мўлжалланган симни силтаб тортганда, тегиб кетмаслиги учун ушбу ўзгартирилаётган сим устига ўсимлик ёки синтетик толадан тўқилган арқон ташланади.
Кесишган оалиқда жойлашган симнинг икки ердан иккала тарафга арқон ташлаб, унинг учларини лангар, иншоот пойдевори ёки бошқа жойга тортиб маҳкамлаш керак. Симни (тросни) кўтариш аста-секин бир меъёрда бўлиши керак.
Подстанция ва электр узатиш тармоқларида кучланиш остидаги симлардан (трослардан) юқорида жойлашган симлар (трослар) ва уларга тааллуқли изолятор ва арматурада ишлаш корхона раҳбарияти тасдиқланган иш бажариш лойиҳаси бўйича олиб борилиши керак. Иш бажариш лойиҳасида симни осилиб тушиб кетмаслиги чораси ҳамда ишлаб турган электр узатиш тармоғи таъсирида ҳосил бўлган кучланишга қарши ҳимоя чоралари кўзда тутилиши керак.
Бундай ишларни бажаришда кесишган оралиқда жойлашган симдан кучланишни олмасдан туриб сим (трос) алмаштириш ман қилинади.
Ходим доимо шуни эсда тутиши керакки, агар электр ускунада кучланиш тўсатдан йўқ бўлиб қолса, огоҳлантирмасдан унга яна кучланиш берилиши мумкин.
Қоронғи тушган пайтда иш олиб берилаётган жой, йўлкалар, у ерга бориш йўли ва иш жойи ёритилган бўлиши керак.
Ёритилиш даражаси бир хил бўлиб ишчи кўзини тиндирмаслиги керак. Ёритилмаган жойда ишлаш ман қилинади.
Момақалдироқ пайтида ҳаво электр узатиш тармоғи, ҳаво алоқа тармоғи, очиқ ва ёпиқ тақсимловчи электр ускуналаридан чиққан электр узатиш тармоғида ва электр тармоғидаги ажратгичда, ҳаво электр тармоғига уланган кабелда, хамда алоқа аппаратлари жойлашган хонани алоқа линияси кирган қисмида ва антенна-устун жойлашган иншоотлардаги барча ишлар тўхтатилиши керак.
Электростанция ва подстанцияни ишлаб турган электр ускуна жойлашган биносида (бошқариш ускунаси, реле ҳимояси ва шу ускуналар жойлашган бинодан ташқари), ёпиқ тақсимловчи электр ускуна, очиқ тақсимловчи электр ускуна, қудуқ, ер ости йўли ва хандақларда ишловчи барча ишчилар ҳамда ҳаво электр узатиш тармоғида хизмат қилувчи ва жорий таъмирлов барча ходимлар ҳимоя каскасидан фойдаланиши лозим.
Компрессор (босқон) ва ҳаво йиғувчи, аккумулятор батареяси ва зарядловчи ускуналарга хизмат қилувчи ходим электр хавфсизлиги бўйича III группага эга бўлиши керак.
Бошқариш шчитида ва тақсимловчи электр ускуналарида жойлашган счётчикларнинг ва бошқа ўлчов асбоб кўрсаткичларини корхона ёки бошқа ташкилот ходими (хизмат сафарига келган ходимнинг ҳуқуқидан фойдаланган каби) якка ўзи навбатчи рухсати билан ёзиб олиши мумкин. Агар электр ускунада навбатчи бўлса бу ходим электр хавфсизлиги бўйича II группага, навбатчисиз электр ускунада эса III группага эга бўлиши керак.
Ер ковлаш ва текислаш ишларини бажаришда «Қурилишда техника хавфсизлиги» (9-бўлим) талабига риоя қилиш зарур.