Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalariuniversiteti

Mobillikni boshqarish. Mobillikni boshqarish darajasi (MM - Mobility Management) radioresurslarni boshqarish yuqori (RRM — Radio Resources Management) darajasiga kiradi va abonent harakatlanganda vujudga keladigan funksiyalarni, shuningdek himoyalash va autentifikatsiyalash funksiyalarini bajaradi. Joylashish o‘mini boshqarish tizimga kirish chaqiruvlarini marshrutlashtirish uchun yoqilgan harakatdagi stansiyalarning joriy joylashish o‘rni haqidagi ma'lumotlarni beradigan protseduralarni o‘z ichiga oladi.
Bog'lanishni boshqarish. Bog‘lanishni boshqarish darajasi (SM) chaqiruvni boshqarish, qo‘shimcha xizmatlar turlarini boshqarish va qisqa xabarlari uzatish xizmatini boshqarishga javob beradi. Ulardan har biri.bog‘lanishni boshqarish darajasi (SM) chegaralarida alohida kichik qatlam sifatida qarash mumkin. Chaqiruvni boshqarish protsedurasi GSMda harakatdagi ob'ektga (ob'ktdan) marshrulashtirish noyob bo‘lsada, Q.931da ko‘rsatilgan ISDN raqamli tarmoq protseduralari bilan deyarli mos tushadi. Chaqiruvni boshqarish kichik qatlamining boshqa funksiyalari bog‘lanishni o‘rnatilishi, xizmat ko‘rsatish turini tanlash (shu jumladan chaqiruv davomida xizmatlarning almashishi) va bekor qilishni o‘z ichiga oladi. 3- daraja xabarlari turlari va signallari tarkiblari. Yuqorida ta'kidlanganidek, MS - BTS oralig‘idagi 3-daraja o‘zaro ta'sirlashish protokollari tizimi (CM, MM, RR) LAPD 3-daraja protokoli kichik to‘plami hisoblanadi.
Quyida MS - BTS oralig‘idagi protokollarga tegishli bo‘lgan ayrim formatlar va komandalar keltirilgan [6]. Har bir signalning tarkibi uning nomidan tushunarli, bu signallarni batafsil ko‘rib chiqish uchun [14,16] ishlarni tavsiya etish mumkin.
LAPD protokoli bo‘yicha signallar ma'lumotlarini almashlash xabarlar ko‘rinishida amalga oshiriladi, ulardan har biri quyidagi ko‘rinishga ega (3.9- rasm).
8 7 6 5 4 3 2 1

Protokol diskriminatori
0	Xabar turi
Axborot elementlari

1
1
3
3.9- rasm. 3-daraja LAPD protokollari xabarining ko‘rinishi
Xabar quyidagi sohalarga ega: protokol diskriminatori, bog‘lanish belgisi va xabar turi.
Protokol diskriminatori chaqiruvni boshqarish protseduralarini boshqa istalgan xabarlardan ajratish, shuningdek ISDNga uzatiladigan xabarlarni boshqa tizimlarning, xususan, GSM xabarlaridan ajratish uchun xizmat qiladi.
GSM protokolida 3-daraja xabarlari formati boshqa maydonlaridan —Xabar turi” maydoni ishlatiladi. 3.5 ... 3.7- jadvallarda CM, MM, RR darajalarda
qo‘llanadigan qiymatlar keltirilgan. Atamalar qiymatlarining ingliz tilidagi bosh harflari xabarlarning qisqartirilgan belgilanishiga kiradigan harflar bilan belgilanadi.
Protokol diskriminatori quyidagi 3.4- jadvalga muvofiq kodlanadi [6].
Protokol diskriminatorikodlash

Kodlar bitlarni kelishi tartibi								Protokol diskriminatori
8	7	6	5	4	3	2	1
0	0	0	0	0	0	0	0		Foydalanuvchi-foydalanuvchi protokoli bo‘yicha xabar
0	0	0	0	0	1	1	1
0	0	0	0	1	0	0	0		I.451 Tavsiya bo‘yicha chaqiruvni boshqarish xabari (shu jumladan qalish shriftda belgilangan SM xabari)
0	0	1	1	0	0	0	0
0	0	1	1	1	1	1	1
0	1	0	1	0	0	0	0		MM xabari
0	1	1	0	0	0	0	0		RRM xabari
0	1	1	1	0	0	0	0		CM xabari
0	0	1	0	0	0	0	0
0	0	1	1	1	1	1	1
0	1	0	1	0	0	0	0		Milliy foydalanish uchun
0	1	0	0	1	1	1	1
0	1	0	1	0	0	0	0		3-daraja boshqa protokollari uchun zahira
1	1	1	1	1	1	1	1

MS - BTS oralig‘ida SM protokoli 3-darajasi xabarlarining turlari (protokol
diskriminatori - 01110000 qiymat)

x000	0x000	Milliy xabarlar turlariga o„tish
x000	xxxx	Bog„lanishni tashkil etish xabari
	0001	Ogohlantirish (ALERting)
	1000	Chaqiruv yakunlangan (CALL COMplete)
	0010	Chaqiruvga xizmat ko'rsatilmoqda (CALL PROCeeding)
	0111	Bog‘lash (CONnect)
	1111	Bog‘lanishni tasdiqlash (CONnect ACKnowledge)
	1110	Avariya chaqiruvi (EMERGence SETUP)
	0011	Chaqiruv (SETUP)
X001	xxxx	Bog„lanishlar axborot bosqichlari xabari
	0111	Modifikatsiyalash (MODify)
	1111	Modifikatsiyalash tugagan (MODify COMplete)
	0011	Modifikatsiyalashni rad etish (MODify REJect)
	0000	Foydalanuvchi ma'lumotlari (USER INFormation)
	1000	Saqlash (HOLD)
	1001	Saqlashni tasdiqlash (HOLD ACKnowledge)
	1010	Saqlashnirad etish (HOLD REJect)
	1100	Qayta tiklash (RETRieve)
	1101	Qayta tiklashni tasdiqlash (RETRieve ACKnowledge)
	1110	Qayta tiklashni rad etish (RETRieve REJect)
X010	xxxx	Uzish xabarlarini
	0101	Uzish (DISConnect)
	1100	Bo‘shatish (RELease)
	1101	Bo‘shatish tugagan (RELease COMplete)
X011	xxxx	Boshqa xabarlar
	1001	Yuklamani boshqarish (CONGestion Control)
	1100	Bildirish (NOTIFY)
	1101	Maqom (STATUS)
	0010	Maqom so‘rovi (STATUS ENQuiry)
	0101	Chastotaviy terishning boshlanishi (START DTMF)
	0001	Chastotaviy terishning to‘xtashi (STOP DTMF)
	0010	Chastotaviy terishning to‘xtashini tasdiqlash
	0110	Chastotaviy terishning boshlanishini tasdiqlash (STOP DTMF ACKnowledge)
	1110	Chastotaviy terishning boshlanishini bekor qilish (START DTMF ACKnowledge)
	1010	Qo‘shimcha xizatlarga murojaat qilish (FACILITY)

MS - BTS oralig‘ida MM protokoli 3-darajasi xabalarining turlari (protokol
diskriminatori - 01010000 qiymat)