Министерство высшего и среднего специального образования СНГ

Sxemalar topologiyasi

1. 
   Sxemada kuchlanish manbayi va g‘altaklardan iborat induktivlik konturlari bo‘lmasligi kerak .
   
2. 
   Tok manbalari ketma- ket ulanmasligi kerak .
   
3. 
   Qisqa tutashgan g’altaklar bo‘lmasligi kerak .
   
4. 
   Kuchlanish manbayi transfarmator va induktiv g’altakga ketma- ket ulangan qarshilik orqali ulanishi kerak . Tok manbayiga ulangan kondensatorga resistor albatta parallel ulanishi kerak .
   

Sxemani modellashtirishga misol

Misol uchun umumiy emitter (UE) sxemasi bo‘yicha ulangan biqutbli tranzistorda yig’ilgan kuchaytirgich kaskadini ko‘rib chiqamiz . Chiqish va kirish kuchlanishlarini vaqtga bog‘liq , uzatish xarakteristikasi , amplituda- chastotali va faza- chastotali xarakteristika grafiklari quriladi .

1. 
   Multisim muhitida tatqiq qiladigan sxemani yig’amiz . Izoh:
   

• 
  Sichqonchaning chap tugmasini ikki marta bosilishi elementni parametrlarini o‘rganish imkonini beradi .
  
• 
  ishlash vahtida qulaylik uchun simlarni rangini o‘zgartirishimiz mumkin (sichqonchani o‘ng tugmasi bilan paydo bo‘lgan Change color menyudan simni ajratamiz ) (53- rasm).
  

53- rasm. Sxemaning ishchi oynada ko’rinishi.

1. 
   Sxemani ishga tushiramiz ostsillograf avtomatik kirish va chiqish kuchlanishlarini vaqtga bog‘liqlik grafigini chizadi (ularni ko‘rish uchun ostsillografda sichqonchani chap tugmasini bosish yetarli ) (54- rasm).
   
2. 
   Oscillocope –XCS1 faol darchasida masshtabni kattalashtirish va kamaytirish , ordinata va absissa o‘qi bo‘ylab grafiklarni surish mumkin , kursor yordamida grafikning har bir nuqtasida parametrlarni ko’rish mumkin (bu yerda
   

–kuchlanish qiymatlari), Save tugmasi yordamida matnli faylda jadvaj ko’rinishida ossilografdagi ma’lumotlarni saqlash mumkin .

3. 
   Analysis rejimi yordamida analog grafiklarini qurish .
   

Plotter tugmasi yordamida kursorlarni va ma’lumotlarni har qanday nuqtadagi kuchlanish qiymatlarni aks ettirish va ko‘rish mumkin, tahlil vaqtida qulaylik uchun grafiklar turli ranglarda aks ettiriladi .

54. 
    rasm. Ostsillografda avtomatik kirish va chiqish kuchlanishlarining vaqtga bog‘liqlik grafigi
    

Output qo‘yilishida Transient Analysis darchasidan taxlil uchun kerakli bo‘lgan kattaliklarni tanlaymiz, analysis Transient qo’yilishidan tahlilni boshlanish va tugallanish vaqtini o‘rnatish mumkin ( shunday harakatlar analizni barcha turlarida ham qilinadi (55- rasm).

55. 
    rasm. Transient Analysis darchasi
    

4. 
   DS-Sween Analisis yordamida uzatish xarakteristikasini quramiz ( chiqish kuchlanishini kirish kuchlanishiga bog‘liqligini ) plotterda (Grapher View) grafik bilan ish oldingilariga o‘xshash bajariladi (56- rasm).
   

55. 
    rasm. DS-Sween Analisis opsiyasi
    

5. 
   ACHX va FCHX ni o‘rganish (AC-Analysis yordamida) (57- rasm).
   

55. 
    rasm. ACHX va FCHX ni o‘rganish