Mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari

Adapter 
Rangi 
Matnli 
Grafikli 
MDA 
Oq-qora 
80x20, 2 ta rang 
640x200, 2 ta rang 
CGA 
Rangli 
80x25, 16 ta rang 
320x200, 4 ta rang 
640x200, 2 ta rang 
Hercules 
Oq-qora 
80x25, 2 ta rang 
720x348, 2 ta rang 
EGA 
Rangli 
80x25, 16 ta rang 
640x350, 16 ta rang 

---

116 
 
80x43, 16 ta rang 
VGA 
Rangli 
80x25, 16 ta rang 
640x480, 16 ta rang 
SVGA 
Rangli 
80x25, 16 ta rang 
800x600, 256 ta rang 
 
Kompyuterga  monitor  ulash  uchun  maxsus  videoadapter  zarur.  Videoadapter  -  tasvir 
to‘g‘risidagi ma’lumotlar saqlanadigan xotiraning muayyan qismini monitorda aks ettiruvchi 
signalni,  hamda  sinxronizatsiya  signallarini  gorizontal  (satrli)  va  vertikal  (ustun  bo‘yicha) 
taqsimlab  shakllantirishdan  iborat.Eng  birinchi  SHKlarda  monitor  vazifasida  maishiy 
televizordan  foydalanilgan  bo‘lsa,  hoziresa  kompyuterni  juda  kuvvatli,  kuchli  grafik 
stansiyaga  aylantiruvchilarga  etib  kelindi.  Bu  vaqt  ichida  platalar  va  standartlarni  bir  necha 
avlodi  almashdi.  Avvaliga  MDA  (Monocrome  Display  Adapter  -  displeyning  monoxrom 
adapteri)  standarti  paydo  bo‘ldi.  MDA  platasi  ekranga  faqat  alfavit-raqamli  axborotni 
chiqarishga qodir - hech qanaqa grafika va ranglarni ta’minlay olmasdi.  
MDA o‘rniga kelgan CGA (Color Graphics Adapter - rangli grafika adapteri) nafaqat matnli, 
balki  grafik  rejimlarda  ham  ishlar  va  mavjud bo‘lgan  o‘n  olti  rangining  to‘rttasini  ko‘rsata 
olardi. 
        Keyingi bosqichda EGA (Enhansed Graphics Adapter — yaxshilangan grafika adapteri) 
ekranda  ko‘rinadigan  ranglarning  sonini  64  rangli  palitradan  16  ranggacha  etkazdi  va 
ekranga chiqariladigan grafika sifatini ancha yaxshiladi. EGA standarti paydo bo‘lishi grafik 
dasturlar, jumladan Microsoft Windows operatsion sistemasi  imkoniyatlarini  kengaytirishga 
va mashhur bo‘lib ketishiga omil bo‘ldi. 
       Bugun  ham  foydalanib  kelinayotgan  VGA  (Video  Graphics  Array)  eng  muvaffaqiyatli 
videostandart  hisoblanadi,  biroq  hozirgi  kunda  u  ham  takomillashib,  SVGA  (Super  Video 
Graphics Array) standartiga o‘tdi. 
Agar  CGA  ning  birinchi  variantlarida  ranglar  palitrasi  262144  dan  256  xil  chiqarishni 
ta’minlasa,  keyingi  VGA  bilan  to‘g‘ri  keladigan  platalar  paydo  bo‘ldiki,  ularda  ranglari 
bo‘yicha  farq  16.8  mlnni  tashkil  qiladi.  Monitorlarni  o‘lchamiga  qarab  uning  bahosi  o‘sib 
boradi. Masalan, 17 dyuymli monitorlar 14 dyuymli monitorga nisbatan uch barobar qimmat 
bo‘ladi.  Monitorlar  sifati  bo‘yicha  ekrandagi  kadrlar  chastotasi  —  75  Gsni  tashkil  etishi 
lozim.  Bu  holda  monitor  sekundiga  80,  yaxshi  monitorlar  (qimmatroq  bo‘ladi)  100  kadrni 
o‘tkazishi  mumkin.  Ekrandan  zararli  nurlanish  olmaslik,  ular  ta’sirini  kamaytirish  uchun 
ekranni LR(Low Radiation) deb yurituvchi maxsus koplamalar bilan ta’minlanganiga e’tibor 
bering.  Monitor  sotib  olayotganingizda  kompyuter  MPR  II  yoki  TSO  95  standartiga  mos 
kelsagina  zararli  nurlanishlar  minimumga  keltirilgan  deb  tushunish  kerak.  SHu  bilan  birga 
monitor spetsifikatsiyasida  NI(Non Interiaced), ya’ni ekran  qatorlarini  barobariga ko‘rsatish 
rejimi berilgan bo‘lsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.