Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

 
Тurli markadagi benzinlarning fizikaviy-kimyoviy xossalari
(GОSТ 2084-77).
 
 
Sifat 
ko‘rsatkichlari 
А-76 
Etillan- 
magan 
benzin 
А-76 
Etillan-
gan 
benzin 
А-80 
Etil-
langan 
benzin 
АI-91 АI-93 АI-95 
Detonastiyaga bardoshligi : Oktan soni (kamida): 
Motor usuli 
bo‘yicha 
76 
76 
76 
82,5 
85 
85 
Тekshirish 
usuli bo‘yicha 
Normallanmagan 80
91 
93 
95 
Etillangan 
benzindagi 
qo‘rg‘oshin 
miqdori, 
g/dm
3
0,013 
0,17 
0,15 
0,013 
0,013 
0,013 
Fraksion tarkibi, 
O
C : Qaynay boshlashi (kamida) 
Yozgi benzin 
uchun 
35 
35 
35 
35 
35 
30 
Qishki benzin 
uchun 
Normallanmagan 
10% benzin ko‘rsatilgan haroratda xaydaladi (ko‘pi bilan): 
Yozgi benzin 
uchun 
70 
70 
70 
70 
70 
75 
Qishki benzin 
uchun 
55 
55 
55 
55 
55 
55 
50% benzin ko‘rsatilgan haroratda xaydaladi (ko‘pi bilan): 
Yozgi benzin 
uchun 
115 
115 
115 
115 
115 
120 
Qishki benzin 
uchun 
100 
100 
100 
100 
100 
105 
90% benzin ko‘rsatilgan haroratda xaydaladi (ko‘pi bilan): 
Yozgi benzin 
uchun 
180 
180 
180 
180 
180 
180 

---

39 
Qishki benzin 
uchun 
160 
160 
160 
160 
160 
160 
Qaynashning oxiri (ko‘pi bilan): 
Yozgi benzin 
uchun 
195 
195 
195 
205 
205 
205 
Qishki benzin 
uchun 
185 
185 
185 
195 
195 
195 
Qoldiq 
miqdori, % 
1,5 
1,5 
1,5 
1,5 
1,5 
1,5 
Qoldiq va yo‘-
qolish miq-
dori, %, ko‘pi 
bilan 
4,0 
4,0 
4,0 
4,0 
4,0 
4,0 
To‘yingan bug‘ bosimi, kPa: 
Yozgi benzin uchun 
66,7 
Qishki benzin uchun 
66,7-93,3 
Kislota soni, 
KОН/100 sм
3
3,
0 
1,0 
3,0 
3,0 
0,8 
2,0 
Хaqiqiy smolalar 
miqdori,
mg/100sm
3
: 
5,
0 
5,0 
5,0 
5,0 
5,0 
5,0 
Benzinning induksion 
davri, min 
(ko‘pi bilan) 
12
00 
900 
600 
900 
1200 
900 
Oltingugurt 
miqdori, % 
0,10 
 
2.3. Avtomobil benzinlarining ekspluatatsion sifatini 
bildiruvchi fizik - kimyoviy xossalarini
aniqlash va tahlil qilish 
Barcha neft mahsulotlarining fizik-kimyoviy xossalari 
standart yoki texnik shartlar talablariga javob bergandagina 
ulardan foydalanish mumkin. Shuning uchun neft mahsulotlari 
bilan ta’minlovchi tashkilotning neft omboridan olinadigan har bir 
neft mahsuloti uchun uning sifat pasporti talab qilinadi.
40 
Nazorat-tekshirish uchun (sifat pasportida ko‘rsatilgan 
ko‘rsatkichlar doirasida) yonilg‘i namunalarini neft mahsulotlari 
bilan 
ta’minlovchi 
tashkilot-larning 
neft 
bazalaridagi 
laboratoriyalarga yuboriladi. Yonilg‘i namunasi sig‘im-larning 
uchta sathidan, ya’ni yonilg‘ining yuzidan 200 mm chuqurdan (1 
qism), o‘rta sathidan (3 qism) va rezervuar tubidan 250-300 mm 
chuqurlikda joylashgan pastki sathidan (1 qism) olingan namuna-
larni aralashtirib o‘rtacha namunasi olinadi. Har bir namunaga 
uning markasi va olingan kuni ko‘rsatilgan yorliq yopishtirladi.
 
2.3.1. Benzinlarning tashqi ko‘rinishiga qarab baxolash 
Rangi, tiniqligi, xidi va tarkibida suv
, 
mexanik aralashmalar 
bor yo‘qligi tekshiriladi. Benzinlarning rangi: AI-80 sariq, AI-93 
qizg‘ish, A-95 rangsiz, AI-98 ko‘k rangda bo‘ladi. Benzinlar 
ranglanishi unga tetrayetilqo‘rg‘oshin (ТEQ) qo‘shilganini ko‘rs-
atadi. Tetrayetilqo‘rg‘oshin (ТEQ) oktan sonini oshirish uchun 
qo‘shiladi va bu benzinlar etillangan benzin deb ataladi. Etilli 
suyuqlik tarkibida tetrayetilqo‘rg‘oshin bilan etil bromid 
(brometan) aralashmasi va boshqa moddalar bor. Biroq, ular juda 
zaharli bo‘lganligi tufayli, bunday antidetonatorli benzinning 
ishlatilishi cheklashni taqozo etadi. ТEQ odamni zaharlashi bilan 
birga, dvigatelga ham zararli ta’sir ko‘rsatadi. Etillangan benzin 
qurumining 60-70% ini qo‘rg‘oshin birikmalari tashkil etadi. 
Etillangan benzinlarni ajratish uchun rang beriladi.
Benzin o‘ziga xos sezilarli xidga ega bo‘lib, uning bug‘lari 
zaharli xisoblanadi. Benzinning tiniqligi tekshiriladi: benzinlar 
tiniq bo‘lishi kerak, tarkibida xech qanday ko‘zga ko‘rinadigan 
mexanik aralashmalar va su
v 
bo‘lmasligi lozim. Benzinning 
tiniqligini shisha idishda aniqlanadi.
Mexanik aralashmalar va suv yonilg‘ida erimaydi, shuning 
uchun yonilg‘ida ularning borligini rangsiz shishadan yasalgan 
idishdagi yonilg‘ini ko‘zdan kechirib aniqlash mumkin. 

---

41 
Toza neft mahsulotlari bir jinsli bo‘ladi, agar ular tarkibida 
ozginagina suv bo‘lsa ham idishdagi hamma yonilg‘i xiralashadi, 
bunday yonilg‘ini dvigatellarda ishlatish mumkin emas. Agar 
benzin tarkibida suv
 
va mexanik aralashma mavjud bo‘lsa uning 
rangi xira bo‘ladi va bunday xollarda u tindiriladi va filtrlardan 
o‘tkaziladi. Agar bunday qilinmasa ishlash vaqtida mexanik 
aralashmalar karbyurator yo‘llarini to‘sib qismlarini, silindr va 
porshenlarni ko‘p yeyilishiga sabab bo‘ladi. Idishlar tubida suv 
borligi laboratoriyada kaliy permanganat yordamida aniqlash 
mumkin. U neft mahsulotlarida erimaydi, lekin suvda oson eriydi. 
Bu moddani bir nechta kristali oq lattaga o‘rab, idish tubiga 
tushiriladi va 3—4 min tutib turiladi. Pushti yoki qizil rangning 
paydo bo‘lishi idishda suv borligini bildiradi. Bu holda suv 
qatlamining qalinligini suvga sezgir qog‘oz yoki pasta yorda-
mida aniqlash lozim.