Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

fasl
dan ko‘ra 
vasl, mahv
dan ko‘ra 
nahv 
istagi, yoki 
iborat
dan 
ko‘ra 
ishorat 
uslubini ifodalaydi. Qur'onning nasx qilishiga so‘fiylarcha yondashishni ko‘rib chiqishda, 
garchi andalusiyalik mistik Ibn Arabiy (vaf.1240 yil) haqda «plyuralist» deb keng tarqalgan 
ma'lumotlarni ziddiyatlarni bartaraf etishga oid kam miqdordagi bayonotlarni sharhlash orqali 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
197
muvozanatga keltirish talab etilsa-da, asosiy e'tibor faylasufning o‘ziga qaratiladi. Masalan, uning 
ikkita risolasida xristianlar 
mushrikun 
(ko‘pxudolilar) deb tavsiflanadi. Qarang: Muhyi'l-Din Ibn 
'Arabi, 
Muhadarat al-abrar wa-musamarat al-akhyar fi'l-adabiyat wa'l-nawadir wa'l-akhbar
(Cairo, 
1324/1906), II, 284; va uning
Tadhkirat al-khawass
asari, uni Rojer Deladri
Ibn ‘Arabî: La 
Profession de Foi (Tadhkirat al-khawâçç wa‘aqidat ahl al-ikhtiçaç)
deb tarjima qilgan (Paris, 1978), 
274. «Plyuralist» va «universalist» tushunchalari Mavlono she'riyatida ham uchraydi. «Plyuralist» 
tushunchasiga qarshi dalillar haqida qarang: Legenhausen, pp. 134-138. 
[288]
Kontekstuallash
(
ingl.
contextualisation) 1 So‘zning ma'nosini tushunib olishga yordam 
beradigan diskurs. 2. Biror narsa mavjud bo‘ladigan yoki ro‘y beradigan bir-biriga bog‘liq sharoitlar: 
muhit, joy. ("
Britannika
") 
[289]
Sunniylarning bir murosaga kelgani Abu Hamid G'azzoliyning 
Al-iqtisad fi'l-i'tiqad
(Qohira, 1972) 
asarining 209-sahifasida shunday keltiriladi: «Yahudiylar, xristianlar va barcha boshqa dinlarga 
e'tiqod qiluvchilar: zardushtiylarmi, butparastlarmi yoki boshqalarmi, bundan qat'i nazar, Qur'onda 
keltirilganiday va musulmon jamoasi («
ummat
») o‘zaro kelishib olganiday («
ijmo
») «
kofir
» deb 
hisoblanishi kerak. Esakkning musulmon ilohiyotshunosligida Kopernik inqilobini amalga oshirish 
taklifi 
Qur'an, Liberation and Pluralism
(Oxford, 1997) asarida bayon qilingan.
[290]
Eng diqqatga sazovori «Baqara» surasining 62-oyatidir: "Albatta, iymon keltirgan zotlar, 
yahudiy bo‘lganlar, nasroniylar va sobiiylar (farishtalarga sig‘inuvchilar) - (ulardan) qaysilari (avval 
qaysi dinda bo‘lganlaridan qat'i nazar, iymonga kelib, yolg‘iz) Allohga, Oxirat kuniga ishonsa va yaxshi 
amallar qilsa, o‘shalarga Parvardigorlari huzurida ajr bordir va ulur uchun xavfu xatar, g‘am-anduh 
yo‘qdir". Klassik tafsir buni islomni qabul qilgan g‘ayridinlarni tavsiflash uchun keltiradi. Ayyub 
o‘zining yaqinda chop etilgan asarida bunga qarshi fikr bildiradi: «Nearest in Amity: Christians in the 
Qur'an and contemporary exegetical tradition', 
Islam and Christian-Muslim Relations
8/ii (July 1997), 
pp. 145-64.
[291]
G. D'Costa, ‘John Hick's Transcendental Agnosticism', in H. Hewitt (ed.), 
John Hick's Philosophy 
of Religion
(London, 1990), 130-47. 1)