Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

isnod 
(
hadis
ning 
ahad
sifatida mashhur bir turi) bilan bog‘liq 
hadisni, shuningdek, ko‘plab 
isnod
lar 
(mutavatir yoki mashhur)
[528]
bilan 
ta'minlangan hadisni bekor qilishi mumkinligi xususidagi printsipdan kelib chiqqan holda, 
xabarlarning matniy maqomini ham baholashi lozim. Mabodo, faqih ushbu 
mexanizmlarning barchasini qo‘llab bo‘lganidan so‘ng ham ziddiyat barham topmasa, u 
matnlardan birini boshqasi formal 
nasx
, bekor qilgani ehtimolini tadqiq qilib ko‘rishi 
darkor.
Nasx
printsipi 
ta'arud ul-adilla
day nozik masalani ko‘rib chiqayotgan sunniy ulamolar 
Rasululloh (s.a.v)ning hayotlik davrida ko‘p marotaba asl ekani isbotlangan matnlarga 
asoslanganining yorqin dalilidir. Sahobalar Rasululloh imom o‘tib yurgan kezlar 
ijmo'
orqali ko‘p narsani o‘rgatganini, o‘zlarini tarbiyalaganini, yovvoyi ma'jusiylikdan 
yakkaxudolikning sog‘lom va rahmdil yo‘liga olib kelganini, ummatlar to‘g‘ri yo‘ldan 
borib, saodatga erishishlari uchun Alloh hidoyatini nozil qilganini yaxshi bilar edi. Bunga 
sharob ichishning bosqichma-bosqich bekor qilingani yorqin misol bo‘la oladi. Qur'onning 
dastlabki oyatlaridan birida uni ichish nomaqbul deyiladi, keyinchalik qoralanadi va 
nihoyat taqiqlanadi
[529]
. Yana bir misol undan ham muhimroq pritsip, namoz o‘qishga 
daxldordir, ilk ummatlar uni bir kunda ikki marta o‘qishar edi, ammo Me'rojdan so‘ng 
namoz besh marta o‘qiladigan bo‘ldi
[530]
. Islomning ilk davrlarida mut'a (vaqtinchalik 
nikoh)ga ruxsat berilgan edi, ammo keyinchalik ijtimoiy sharoitlar rivojlanib, ayollarga 
nisbatan hurmat ortib, axloq qat'iylasha borgani sababli bunday nikoh taqiqlab 
qo‘yildi
[531]
. Bunga yana boshqa misollar ham bor, ularning aksariyati hijratdan keyingi 
yosh ummatlarning sharoiti keskin o‘zgarib ketgan yillarga borib taqaladi.