Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
113
ma'noda "inklyuziv", ya'ni hamma narsani o‘z ichiga qamrab olgan, deb bo‘lmaydi. 
Islomning tarixdagi ko‘p marta ro‘y bergan xaloskorlik interventsiyalari to‘g‘risidagi 
dalolatlarini hisobga olsak va agar biz "muslim" atamasini dinga e'tiqod qilish ma'nosida 
tushunadigan bo‘lsak, musulmon bo‘lmagan va "anonim musulmonlar"ga g‘amxo‘rlik 
qilishda ishtirok etishga zarurat yo‘qligi ma'lum bo‘ladi. Garchi Rasululloh pirovardida 
ularga najot, o‘zlari amal qila oladigan darajada Allohga ibodat qilish yo‘lini topib bersa-
da, bu Muhammad shaxsidan "anonim tarzda", ya'ni ontologiya yo‘li bilan emas, 
aksincha, tabiiy ilohiyotshunoslikdan, ularning o‘z din asoschilaridan yetib kelgan 
ta'limotlar orqali, ya'ni epistemologik yo‘l bilan hosil bo‘ladi. O'sha dinlarning 
yo‘riqnomalari yo nasx qilingan, yoki yo‘q bo‘lib ketgan, ammo ularning xudoning birligi 
va odilligiga oid umumiy ta'limotlarini Ul zotning mavjudligi va tabiiy tartibning 
afzalliklari haqida xulosa chiqarish yoki uni mustahkamlash uchun esga olish mumkin. 
Ular musulmonlar emas, ammo ilohiyotshunoslar aytmoqchi, musulmonlar qatorida ajr 
yoki jazo oladilar. Binobarin, kalom ilmi hech qachon oldindan belgilab qo‘yiluvchi
rahmat yoki o‘limdan so‘ng musulmon bo‘lish singari chalkash nazariyalarni 
rivojlantirishga ehtiyoj sezmagan. Shafoat qilish aqidasi, tabiiy sabab kuchlari xususidagi 
moturidiya oqimi vakillarining nekbinligi, tarix va jug‘rofiyani bir-biridan keskin farq 
qiladigan turli bo‘laklarga bo‘lib yuboruvchi alohida shaxsga nozil bo‘ladigan vahiydan 
ko‘ra har bir payg‘ambar kelishi bilan tafsilotlari tuzatiladigan mantiqiy vahiyning davriy 
jarayoni xususidagi qat'iyat Boshqaning 
faloh
i (najot topishi) masalasini nisbatan 
sodda deb hisoblaydi.
Garchi bu musulmon bitiklarining oldingi nomalarni 
nasx
qilgani xususidagi kafolatini 
saqlab qolsa-da, bunday keskin bo‘lmagan nasx (oldingi ilohiy matnlarni tuzatish) nasx 
ilohiyotshunosliklarining plyuralistlar qayta-qayta iqtibos oladigan eng katta xavflaridan 
biri: manmanlik gunohini bartaraf etishi mumkin. Masalaga g‘azzoliycha qarash yukning 
asosiy qismini ayni shu bobda obdan ta'rifi berilgan musulmon bo‘lmaganlar zimmasidan 
olib, musulmonlarning yelkasiga yuklaydi. Bu bilan